Geografiya va ekologiya fakulteti ekologiya va hayot faoliyati xavfsizligi kafedrasi

Qurilish uchun tanlangan yerga quyidagi talablar qo‘yiladi:
1. Qurilish maydoni botqoqliklardan holi, suv bosmaydigan, yer osti suvlari chuqur joylashgan, tuprog‘i quruq, unumdor bo‘lishi kerak.
2. Ajratilgan joyning relyefi ma’lum nishablik (0,5-10 foiz) bo‘lib, yog‘in suvlari oqib ketadigan hamda kanalizatsiya qurish uchun imkon bersin.
3. Aholini har taraflama ehtiyojini qondiradigan ichimlik suv bilan ta’minlanishini ko‘zda tutish.
4. Qurilish maydonida qazilma boyliklari bo‘lmasligiga e’tibor berish.
5. Quriladigan shahar, qishloq va posyolkalarni katta va kichik yo‘llar bilan bog‘lash, gazlashtirish, elektrlashtirish shular jumlasidandir.
Nazorat savollari;

1. 
   Zamonaviy shaharsozlikning asosiy vazifalari nimalardan iborat.
   
2. 
   Shahar aholisi nechchi guruhga bolinadi?
   
3. 
   Qurilish uchun tanlangan yerga qanday talablarqo’yiladi?
   

Ma’ruza 4. Sanoatlashgan shahar ekotizimining o’ziga xosligi, uning tabiiy ekotizimlar bilan o’xshashligi va farqi – 2 soat.
Reja

1. 
   Turar-joy zonalari.
   
2. 
   Tashqi transport zonasi.
   
3. 
   Yer osti zonasi.
   

Tayanch iboralar: metro politen,turar joy zonalari,korborund,sanoat korxonalari komunal xo’jalik,yer osti inshoatlari,

Shahar hududsi funksional zonalarga bo‘linadi. Bunday zonalarga bo‘lish aholi salomatligini saqlashda muhim ahamiyat kasb etadi.

Odatda shahar hududi quyidagi zonalarga bo‘linadi:
Aholi turar joylari, sanoat korxonalari, kommunal-xo‘jalik ob’yekt-lari, omborxonalar, tashqi transport shahobchalari va dam olish zonalari.
Shahar funksional zonalarga bo‘linayotganda sanoat korxonalari, avtotransport, temir yo‘l vokzallari, aeroportlarni shahar tashqarisida qurish ko‘zda tutiladi. Bu ishda yo‘l qo‘yilgan xato va kamchiliklar xalq sog‘lig‘i uchun qimmatga tushadi. Masalan: Toshkent shahridagi korborund zavodi, Tekstilmash, Selmash va boshqalar, Tojikistondagi aluminiy zavodining aholi turar-joylariga yaqin joylashganligi aholi sog‘lig‘iga salbiy ta’sir etayotganligi hozirda hech kimga sir emas.
Sanoat va zararli obyektlarni shahar tashqarisida qurish, bu obyektlar va turar-joy binolari orasida yashil zonalar barpo etish imkonini yaratadi.