Geo iqtisod 9-uzb-5-2013. indd

Tashqi iqtisodiy aloqalari.
Tashqi savdoning umumiy hajmi bo‘yicha 
Germaniya AQSH dan keyin 2-o‘rinda turadi. Tashqi savdo balansi uzluksiz 
ravishda ijobiy bo‘lib kelmoqda. Tashqi savdoning tovar va geografik tuzilishi 
mamlakat ning xalqaro mehnat taqsimotidagi ishtirokini aks ettiradi. GFR, 
avvalo, sanoati rivojlangan davlatlarga, birinchi o‘rinda, Yevropa Ittifoqi 
bo‘yicha sheriklariga qarab ish tutadi. Tashqi savdo aylanmasining 50 % i va 
olib chiqilayotgan sarmoyaning asosiy qismi shu davlatlarga to‘g‘ri keladi. 
Yevropaning ko‘p mamlakatlari uchun Germaniya bosh savdo sherigi hisoblanadi.
Xalqaro bozorda Germaniya yuqori sifatli mahsulotlar bilan ta’minlovchi 
davlat sifatida tan olingan. Eksportning 90 % dan ortig‘ini sanoat mollari 
tashkil etadi. Germaniyaning barcha yirik sanoat kompaniyalari transmilliy 
korporatsiyalardir. Shularning ba’zilari, ayniqsa, xalqaro ixtisoslashish tar-
moqlarining korporatsiyalari jahonning eng yirik korporatsiyalari hisoblanadi 
(kimyo sanoatida – 
«Bayer», «hoechst», «Basf»
kompaniyalari, elektronikada – 
«siemens»
, avtomobilsozlikda – 
«Daimler-Benz»
). Organik kimyo mah-
sulotlarini chetga chiqarish bo‘yicha mamlakat jahonda birinchi o‘rinni egallaydi, 
stanoklarni va boshqa ishlab chiqarish jihozlarini eksport qilish bo‘yicha birinchi 
o‘rinni egallash uchun Yaponiya bilan musobaqalashmoqda. 
Germaniya – jahondagi eng yirik investorlardan biri. U o‘z sarmoyalarini 
ko‘pgina davlatlarning sanoati va xizmat sohasiga sarflamoqda.
O‘zbekiston davlat mustaqilligi yillarida GFR va boshqa Yevropa mam-
lakatlari bilan xalqaro munosabatlarning ko‘p shakllari bo‘yicha hamkorlik 
shartnomalarini imzolagan. Shularning ichida savdo aloqalari ustun ahamiyatga 
ega. O‘zbekiston Respublikasi jami tovar aylanmasining 5,6 % i, importining 
11,5 % i GFR ga to‘g‘ri keladi (2011-y.). Yevropa mamlakatlaridan Shveysariya, 
Buyuk Britaniya va Italiya bilan ham respublikamiz salmoqli eksport-import 
aloqalariga ega.
Amaliy ish
1. GFR da mavjud transmilliy korporatsiyalar hamda ular joylashgan shaharlarning 
nomlarini daftaringizga yozing.
2. Yozuvsiz xaritaga asosiy sanoat tarmoqlari rivojlangan markazlarning nusxalarini 
tushiring va uning tahlilini daftaringizga qayd eting.

---

113