Genetika va evolyutsion

 
 
 
 

---

120 
 
X 
bob
. EVOLYUTSION JARAYONNING GENETIK VA EKOLOGIK 
ASOSLARI 
 
Tayanch tushunchalar va bilimlar: 
Mikro va makroevolyutsiya. Evolyutsiyaning 
boshlang`ich materiali, hodisasi, birligi, populyatsiyalar 
 
1.
 
Mikroevolyutsiya va makroevolyutsiya 
XX asr boshlarigacha o`zgaruvchanlik sabablari va mexanizmini o`rganish 
qiyin muammolardan biri bo`lib keldi. Ushbu muammoning ijobiy hal qilinishi 
evolyutsion nazariyaning keyingi rivojlanishi uchun nihoyatda muhim ahamiyatga 
ega. Ma’lumki, Darvin tabiiy tanlanish haqidagi ta’limotini o`zgaruvchanlikning 
turli formalari mavjud, degan g`oyaga asoslanib yaratgan. U o`zgaruvchanlik 
formalari orasida nomuayyan va muayyan o`zgaruvchanlikni farq qilgan, 
o`zgaruvchanlik sabablariga to`xtalib, bunda organizmning tabiati va tashqi 
muhit ta’sirini ta’kidlab o`tgan edi. 
Genetika fani shakllanishi va rivojlanishi bilan o`zgaruvchanlikning Darvin 
farqlagan asosiy formalari umuman tasdiqlandi. Endilikda o`zgaruvchanlikning yana 
yangi formalari — mutatsiya, modifikatsiya, rekombinatsiya kabilar vujudga keldi. 
Evolyutsion ta’limotda hozirgi zamon genetika va ekologiya fanining 
integratsiyasi natijasida yangi yo`nalish – mikroevolyutsiya jarayonlarini o`rganish 
sohasi, mikroevolyutsiya haqidagi ta’limot shakllandi
. 
Mikroevolyutsiya deganda, 
populyatsiya doirasida, tur ichida yuz beradigan evolyutsion jarayonlar tushuniladi. 
Mikroevolyutsiya 
to`g`risidagi 
ta’limotga Y.Xardi, S.S.Chetverikov, F.G. 
Dobjanskiy, Dj. Geksli, Fisher va boshqa olimlar asos solganlar. Mikroevolyutsiya 
haqida gapirilganda mikroevolyutsiya evolyutsiyaning boshlang`ich materiali, 
ob’ekti, biologik omillarini farqlantirish lozim.