G. N. Maxmudova innovatsion iqtisodiyot

36-rasm. Tashkilotning innovatsion rivojlanish samaradorligi 
Tashkilotning innovatsion rivojlanishining samaradorligi samara va unga 
sarflangan xarajatlar nisbati 
Texnik samara 
Resurs samarasi 
Iqtisodiy samara 
Ijtimoiy samara 

---

187 
Shunday qilib, tashkilotning innovatsion rivojlanishi uning investitsiya 
faoliyati bilan chambarchas bogʻliq. Ilmiy – tadqiqot ishlarining natijalarini 
(laboratoriya texnologiyalari) sanoatda qoʻllashga tayyor holatga (sanoat 
yoki tajriba texnologiyalari) yetkazish uchun ham, tayyor sanoat 
texnologiyasini sotib olish uchun ham (kapital sigʻimkorligi nisbatan kam 
boʻlgan) katta mablagʻ talab qilinadi. 
Zamonaviy 
iqtisodiyot 
sharoitida 
korxonani 
innovatsion 
rivojlantirishning asosiy yoʻnalishlari: 

majmuaviy mexanizatsiyalash va avtomatlashtirish; 

kimyoviylashtirish; 

elektrlashtirish; 

ishlab chiqarishni elektronlashtirish; 

yangi materiallarni joriy etish; 

yangi texnologiyalarni oʻzlashtirishdan iborat. 
Yuqori 
darajadagi 
raqobatbardosh 
ustunliklarga 
asoslangan 
innovatsion rivojlanish (yangi ilmiy ishlanmalar, texnologiyalar) tashkilot 
uchun yangi tarmoq va yangi bozorlarga chiqish uchun katta strategik 
imkoniyatlar yaratadi. Bu strategik imkoniyatlar, oʻz navbatida, iqtisodiy 
oʻsishning sifat jihatdan yangi salohiyatini shakllantiradi. Tashkilot uchun 
eng muhim oltita diversifikatsiya strategiyasi mavjud: 
1. Birikish, qoʻshilish yoki yangi yoki qoʻshma korxonalar tashkil etish 
orqali yangi sohaga kirish; 
2. Bir-biriga yaqin tarmoqlarga diversifikatsiya qilish; 
3. Bir-biriga yaqin boʻlmagan tarmoqlarga diversifikatsiya qilish; 
4. Ishlab chiqarishning yopilishi va tugatilishi; 
5. Aralash diversifikatsiya va restrukturizatsiya; 
6. Koʻp qirrali diversifikatsiya. 
Agar yangi sohaga kirish, yangi kompaniya yoki qoʻshma korxona 
tuzish strategiyasi diversifikatsiyalanmagan kompaniya tomonidan kuchli va 
daromadli raqobatbardosh pozitsiyani egallash uchun ishlatilsa, ortda qolgan 
tarmoqlar va transmilliy diversifikatsiyani qisqartirish va tugatish maqsadida 
diversifikatsiya qilish strategiyasi, odatda, kuchli va keng koʻlamli 
korporatsiyalar orasida paydo boʻladi. 

---

188