From Vikipediya Jump to navigationJump to search

ГТҚ лар иш моддасини ёқиш услубига кўра v – соnst, р – соnst ва аралаш босқичли бўлади.

Иссиқлик р = соnst да узатиладиган ГТҚ.

16.1–расмда иссиқлик р = соnst да узатиладиган ГТҚ нинг соддалаштирилган схемаси кўрсатилган. Ҳаво компрессори 4 атмосфера ҳавосини сўриб олади, уни сиқади ва форсунка 7 орқали ёниш камераси 1 га ҳайдайди. Камерага форсунка 6 орқали насос 5 ёрдамида суюқ ёки газ ёқилғи ҳам берилади. Компрессорда сиқилган ҳаво қизиб, унинг тумператураси ёқилғининг ёниш температурасидан катта бўлади. Сиқилган юқори температурали ва босимли ҳавога ёқилғи пуркалганда кучли кимёвий реакция содир бўлади, яъни у ёнади. Бунда ёниш ўзгармас босим остида рўй беради. Ёниш маъсулотлари камерадан сопло 2 га келиб, атмосфера босимигача кенгаяди. Соплодан чиққан ёниш маҳсулотлари газ турбинаси 2 нинг куракларида иш бажаради, сўнг атмосферага чиқариб юборилади.

Ёниш камерасида юқори калорияли ёқилғи ёнганда температура 2000 ⁰С га қадар кўтарилади. ГТҚ тайёрланадиган Ҳозирги замон иссиқбардош пўлат ва қотишмалар 700 – 900 ⁰С га чидайди. Шунинг учун камерадаги температурани 2000 ⁰С дан 700 – 900 ⁰С гача пасайтириш учун унга кўп миқдорда совуқ ҳаво юборилади. Одатда ортиқча ҳаво коэффициенти авиацион қурилмалар учун =4 –5 ни, стационар қурилмалар учун эса =6-10 ни ташкил этади. Бу цикл иккита адиабата ва иккита изотермадан ташкил топган.
Циклни тавсифловчи катталиклар: босимни компрессорда ортиш даражаси =Р₂/Р₁ ва изобар кенгайиш даражаси =v₃/v₂
Келтирилган иссиқлик миқдорини қуйидаги формуладан аниқлаймиз:
q₁=c_р(Т₃-Т₂),
олиб кетилган иссиқлик миқдорини эса қуйидаги формуладан аниқлаймиз:
q₂=c_р(Т₄-Т₁)

Циклнинг термик Ф.И.К. қуйидагига тенг:

(16.1)

Т₂, Т₃ ва Т₄ температураларни ишчи жисмнинг бошланғич температураси Т₁ орқали ифодалаймиз:

1 –2 адиабата учун

2 – 3 изобара учун:

3 – 4 адиабата учун :

Олинган температура қийматларини (16.1) формулага қўямиз:
(16.2)
ёки
(16.3)
_t учун келтирилган ифодалардан кўриниб турибдики, унинг катталиги босимнинг ортиш даражасига, шунингдек адиабата кўрсаткичига боғлиқдир, бу катталиклар ортиши билан _t кўпаяди.





16.1–расм.


Бирламчи ҳаво машoала ўзагига, иккиламчи ҳаво ёниш камераси деворлари томон узатилади ва ёниш камерасининг охирида ёниш маъсулотлари билан аралашади.
16.2– ва 16.3–расмларда иссиқлик р=соnst да узатиладиган ГТҚ нинг рv ва Ts-диаграммаларидаги идеал цикли тасвирланган.
Бу цикл иккита адиабата ва иккита изотермадан ташкил топган.