Foydali qazilmalarning genetik va sanoat turlari

15.1. Metall konlarining nurash qobig‘idagi o‘zgarishi 
YUqorida oksidlanish zonasida turli konlarning turli darajada o‘zgarish xaqida 
aytib o‘tgan edik. Bu xol qidiruv ishlari uchun juda kata axamiyatga ega bo‘lib, 
geologiyadan ko‘p bilim talab qiladi. Biz konlarning faqat ustki qisminigina ko‘ramiz 
va tekshira olamiz. Tekshirish natijalarini konlarning ichki qismiga tatbiq etish uchun 
esa, ularning xususiyatlarini bilish kerak. V. I. Smirnov (1969) metall konlarining 
oksidlanish zonasida o‘rganish darajasi bo‘yicha 4 guruppaga bo‘ladi.
1. Asosiy minerallar oksidlanish zonasida deyarlik o‘zgarmaydigan konlar. Bu 
temir va margenetsning oksid va gidrooksid rudalari, boksidlar, xromitlar, kasiteritlar, 
volfram, simob, oltinli kvars, platina konlaridir. Bunday konlarning er yuzidagi 

---

88 
tekshirish (metall mikdorini sinab bilish) natijalarning pastki qismi uchun ham qabul 
qilish mumkin.
2. Asosiy minerallari oksidlanish zonasida beqaror, boshqa barqaror 
minerallariga almashinuvchi konlar. Bu temir, margenets, qo‘rg‘oshin, margimush, 
vismut, surma metallarning korbanatli rudalar va titaning inminit mineralidir. Bunday 
konlarda minerallar yangilangani bilan metalning mikdori deyarli o‘zgarmaydi. 
3. Asosiy minerallari oksidlanish zonasida beqaror bo‘lib, parchalanish 
maxsulotlari ruda tanasidan osonlik bilan chiqib ketadigan konlar. Bu rux, miss, nikel, 
kobalt, molibden, uran va oltinli sulfit konlari, hamda ekzogen konlardagi bor 
elementidir (V.I.Smirnov). Bunday konlarning ostki metall mikdori ko‘proq 
bo‘lganida tekshirish natijalarini tatbiq etib bo‘lmaydi. 
4. Qo‘g‘oshin konlarining oksidlanish zonasida molibden va vanadiyni vulvenit 
va vanadinit ko‘rinishida yig‘uvchi maxsus konlar. Bunday konlarda tekshirish 
natijalarini koning ostki qismiga tatbiq qilib bo‘lmaydi, chunki u erda bu elementlar 
klark mikdorida, V.I.Smirnovning fikricha, oksidlanish zonasiga zamin suvlari bilan 
keltirilgan bo‘lishi mumkin.