Folklor jamoa ijrochiligi

Folklor jamoa ijrochiligida hududiy o’ziga xos uslublarini tahlil etish 
Aziz kitobxon, sizga shuni yana bir bor eslatib o’tishni ta’bir joiz deb topdim. 
Qadim qadimdan o’zbek xotin qizlari, ayollari, onalari o’ta sabr qanoatli, bardoshli, 
matonatli, kezi kelganda mard va jasur bo’lganlar. Turmushning achchiq chuchugi, 
jabr zulumlarini mardonavor engib o’tganlar Ular bor dardu xasratlarini ochiqdan 
ochiq oshkor etmasdan, allalar, yallalar qo’shiq, lapar, o’lanlarda kuylaganlar. ALLA... 
alla...bizlarni quloqlarimiz birinchi bo’lib tinglagan, yaxshilik, ezgulik sari etaklagan, 
oila, ona yurt, vatanga cheksiz mexr muxabbat uyg’otgan birinchi qo’shiq, onalar 
qo’shig’i, onajonlar qo’shig’i. Endi e’tiboringizga mana bu allani xavola etamiz. Yana 
bir izoh, shu allani men raxmatlik onam Xoliniso Xusanboy qizidan tinglab, eshitib, 
yodlab olganman. Allaning so’zlariga e’tibor bering. 
Men ketar bo’ldim netay-o alla, 
Arzim bayon aylab ketay-o alla. 
Mexribonim qoldi deb-o alla, 
Yo’llarda zor yig’lab ketay-o alla. 
Mexribonim ketdiyu alla, 
Mexri ko’zimdan ketmadi-yo alla. 
Mexribonimdan keyin-o alla, 
Xech kim meni yod etmadi-yo alla. 
Bog’bonim beraxm-o alla.
G’uncha gulimni uzdilaro alla.
Bemaxal kelgan o’lim-o alla, 

---

6 
Xonumonimnm buzdilar-o alla. 
Men ketarman bosh olib-o alla. 
Ikki qo’limga tosh olib-o alla. 
Mexribonim ketdi deb –o alla, 
Ikki ko’zimga yosh olib-o alla.
Yana mana bu lapar qo’shiqning so’zlariga e’tibor beramiz 
Qora sochim o’sib qoshimga tushdi,
Ne savdolar meni boshimga tushdi.
Bu savdolar bizga qaydin yopishdi, 
Tanamdan o’t chiqib bag’rim tutashdi. 
“Tanovarlar” turkumidagi sumbula qo’shig’ida shunday satrlar bor.
O’choq boshida qumg’on,
Atrofi baland qo’rg’on, 
Ko’ngil qo’ygan yorima yo, 
Etolmayin bag’rim qon,
Qadaminga gullar ochilsin. 
Bunday qo’shiq, laparlar, allalarni ko’plab misollar orqali keltirishimiz mumkin. 
Ustoz san’atkor bastakor xofiz akademik Yunus Rajabiy 12-tomdan iborat” O’zbek 
Xalq musiqasi”, 6-tomdan iborat “Shashmaqom” to’plamlarini kitob shaklida, nota 
yozuvlari bilan nashr ettirgan. Vaxolangki ushbu asarlarni barchasi Xalq og’zaki ijodi 
namunalaridir.Barcha qo’shiq, kuylar ustoz shogird an’anasida, yakka ijroda ya’ni, 
unison shaklda o’rgatilgan.Keyinchalik ushbu asarlar jamoada, ya’ni maqom 
ansambllari jamoasi, ashulachilar jamoasida ustoz san’atkorlarning ijro uslubi, ijro 
maktabi asosida kuylangan.Ustozlarni bir gapi bor, yillar o’tishi bilan zamonga qarab 
Xalq og’zaki ijodi namunalarining ba’zilari o’zgarib borishi mumkin.Chunki qadimda 
barcha asarlarni mungli, dard xasrat bilan kuylangan bo’lsa xozirgi kunda tinch baxtli 
xayotda sho’x shodon, baxtli xayotni, xur ona vatanni dorilamon kunlarni madx 
etuvchi kuy qo’shiqlar ijro etilishi maqsadga muvofiqdir. O’zbek Xalq musiqasi va 
Xalq og’zaki ijodiga oid kitoblarda folklor kuy qo’shiqlari, lapar o’lanlari, doston va 
termalari har bir hududni o’ziga xos uslubida yoritilgan.

---

7 
1.Toshkent-Farg’ona ijro uslubi 
2.Xorazm vohasi ijro uslubi. 
3.Surxondaryo-Qashqadaryo vohalari ijro uslubi. 
4.Samarqand-Buxoro vohalari ijro uslubi. 
5.Qoraqalpog’iston ijro uslubi.