Fizikaning hozirgi zamon ta’limidagi o’rni

Natijalar va munozaralar. Tahlillarimiz asosida, biz ekliptik mintaqada quyosh shamoli 
massasining oqimiga KMT larning qo'shgan ulushi quyosh sikli minimumida ahamiyatsiz darajada 
kichik, lekin 23- va 24-quyosh sikllari maksimumida ≈ 5% gacha oshishini aniqladik. Quyosh shamoli 
massasining oqimiga KMT larning fraktsion ulushi quyosh siklini yaqindan kuzatib borayotganligi 
ham ta'kidlandi. Yer yaqinidagi ekliptikada, 23- va 24-quyosh siklining turli bosqichlarida o'rtacha 
quyosh shamoli oqimi KMT oqimi bilan taqqoslanganda nisbatan o’zgarmasdir (1-rasm). 

---

“Fizikaning hozirgi zamon ta’limidagi o’rni”. Samarqand 2019-yil 13-14 dekabr.
 
365 
Tahlillar shuni ko'rsatadiki, KMT larning sodir bo’lish ko’rsatkichi 23-quyosh sikliga qaraganda 
24-quyosh siklida ko'p bo'lishiga qaramasdan, KMT va SKMT larning tezligi 24-quyosh siklida 23-
quyosh siklidagiga nisbatan kamroqdir. KMT larning sodir bo'lish ko’rsatkichi (chastotasi), 23-quyosh 
siklining pasayish fazasidan tashqari, ham amplituda ham fazada 23- va 24-quyosh faolligi siklini 
kuzatishga intiladi. 24-quyosh siklidagi quyosh dog’lari soni oldingi sikldagi quyosh dog’lari sonining 
yarmiga teng bo'lsa-da, KMT larning ko’rsatkichi 24-quyosh siklida oldingi 23-quyosh siklining 
tegishli fazasiga nisbatan bir oz yuqoriroq. Umumiy songa nisbatan solishtirganda, har qanday quyosh 
kengligidagi massa yo'qotilish ko’rsatkichi 23-quyosh sikliga qaraganda 24-quyosh sikli uchun 
kamroqdir. Ehtimol, bu tez va massiv KMT lar zaif KMT larga qaraganda quyosh dog’lari soniga 
kuchli bog'liqligini ko’rsatishi mumkin. 24-quyosh siklidagi KMT lar 23-quyosh siklidagiga nisbatan 
tor tezlik diapozoniga ega bo’lib, o'rtacha sekinroq bo’lishi qayd etildi. Quyosh aktivligi siklining 
maksimumida siklning minimumidagiga qaraganda, KMT lar enli va kengliklarda ko’proq bir xil 
taqsimlangan [3]. 
KMT larning massa oqimini hisoblash uchun KMT larning tuzilishi, ularning massasi va 
taqsimlanishlariga nisbatan bir necha taxminiy hisoblashlarni bajardik. KMT lar kengliklarini, 
ularning markaziy pozitsiya burchagi (Central Position Angle (CPA)) yordamida hisoblashda bizning 
yondashuvimiz hamma KMT lar uchun mukammal to'g'ri kelmasligi mumkin. Quyosh shamoli 
massasining oqimiga KMT larning hissasini taxminiy hisoblashda, bunday yondashuvlarning 
natijalarini baholash uchun qo'shimcha tadqiqotlar talab qilinadi. 
Foydalanilgan adabiyotlar: 
1. 
Jackson, B. V., Howard, R. A. (1993). A CME mass distribution derived from SOLWIND 
coronagraph observations. Solar Physics, 148, 359 
2. 
Lamy, P., Floyd, O., Quemerais, E., Boclet, B., Ferron, S. (2017). Coronal mass ejections and 
solar wind mass fluxes over the heliosphere during solar cycles 23 and 24 (1996-2014). Journal of 
Geophysical Research (Space Physics), 122, 50 
3. 
Mishra, W., Srivastava, N., Mirtoshev, Z., Wang, Y. (2018). Solar cycle variation of coronal 
mass ejections contribution to solar wind mass flux. Proceedings of the International Astronomical 
Union, 13(S340), 175