Endospermsiz, endospermli va perispermli urug'larning tuzilishi va ularning unishi

Endospermsiz, endospermli va perispermli urug'larning tuzilishi va ularning unishi
Endospermsiz urug‘larning tuzilishi. Endospermsiz urug‘lar ikki pallali o‘simliklar uchun xos bo‘lib (dukkakdoshlar, murakkabguldoshlar, krestguldoshlar, ulxayridoshlar, atirguldoshlar) quyidagi qismlardan tashkil topgan bo‘ladi.   

1. Urug‘ po‘sti. 2. Murtak. 3. Urug‘palla 

Urug‘ po‘sti, urug‘ kurtakdagi integumentning rivojlanishidan hosil bo‘ladi. Ikki pallalilarning urug‘ po‘sti ayrimlarida tericha, ayrimlarida parda, ayrimlarida yogochlangan bo‘ladi (uzum). 

Urug‘ po‘stining rangi oq, qo‘ng‘ir,, qizil va qora ranglarda bo‘lishi mumkin. Urug‘ po‘stining yu-zasi silliq yoki g‘adir - budir (no‘xat) tukchali (g‘o‘za, terak, qoqio‘t) bo‘ladi. Bu o‘zgarishlar urug‘larning tarqalishiga va tuproqqa joylashib olishga xizmat qiladi. Murtak urug‘nig asosiy qismi hisoblanadi. U otalangan tuxum hujayraning rivojlanishidan hosil bo‘ladi. Murtakda, murtak kurtakchasi, murtak ildizchasi joylashgan bo‘lib, uning rivojlanishi-dan bargli poya va o‘q ildiz hosil bo‘ladi. 

Urug‘larda zahira oziq moddalar to‘planib u o‘simlikning birinchi bargi hisoblanadi.  

Endospermli urug‘larning tuzilishi. Endospermli urug‘lar g‘allaguldoshlar, lolaguldoshlar va qiyoqdoshlar oilasi vakillari uchun xosdir. Endosmpermli urug‘lar quyidagi qismlardan tuzilgan bo‘ladi.

  
Qalqoncha bir pallali urug‘lar uchun harakterli organ hisoblanadi. Uning asosiy funksiyasi endo-spermadagi zahira oziq moddalarni diostaza fermenti ta’sirida parchalab murtak qismiga o‘tkazib ber-ishga xizmat qilishdir.  

Ayrim o‘simliklar endosperm o‘rniga zahira oziq moddalarni peresperm qismida to‘plash xususiyatiga ega bo‘ladi. 

Perisperm urug‘kurtakning nutsellus qismidan hosil bo‘ladi. Perisperimning farqi uning tarkibida oqsil va yog miqdori kamroq bo‘lib, asosiy qismini kraxmal tashkil qiladi. Perisperm hosil qilish chin-nigul, lavlagi, shura, olabuta uchun xosdir.  

Urug‘ning otalanmasdan rivojlanishi. O‘simliklar dunyosida urug‘ning hosil bo‘lishi va rivojlanishi har doim yuqoirdagi qonuniyatga amal qilavermaydi. Ayrim o‘simliklarda urug‘ va meva otalanmasdan rivojlanishi mumkin. Bunga apomiksis deyilsa. Urug‘ va mevani otalanib hosil bo‘lishi amfimiksis deyladi. 

Apomiksis jarayonida urug‘ va mevalar urug‘ kurtaklarning nutsellusidan urug‘kurtak po‘stidan, sinergiddan hosil bo‘ladi. 

Urug‘ murtak qismining hosil bo‘lishida quyidagi jarayonlar buzilishi mumkin. 

1.