Wazir: Húkimdarım, lashkarlarimiz Parfiya, Margiyona hám Baqtriyani da iyeledi. Lashkerlerimiz ulami beshavqat qirip tastap atır
Kir: Biz ele ózimizdi kórsetemiz. Pútkil Orta Aziya ele maǵan
bo'ysinadi. Awa, maǵan bo'ysinadi! Sırttan shabarman ju'girip keledi.
Shabarman : Húkimdarım, bir qasıq qanimdan keshiń. Sizge xat berip jiberipti. Xat? Qanday xat?
Shabarman : Qanday da To'marisdan.
Kir: To'maris?
ministr: Massagetlar jurtınıń Malikasi-g'oy.
Kir: Hayal kisi? Maǵan ishqiy xat jazǵan boimasin? (kuladi). Qáne, o'qi -ne.
Shabarman : (oqıydı ) Parsılar shohi! Qayt bul pikirin'nen! Barıp óz saltanattin' ráhátini sur, biziń jurtımız háwesin etpey qo'yaqo (! Jaqsılıqsha qaytıp ketin', keri jaǵdayda...
Kir: Haw yaramas minezli-ey! Men senlerge kórsetip qo'yaman. Qáne, lashkarlami jıyıng, jawıngerlami toplang. Ol hayaldı óz qolım menen tutıp, o'ltiremen! Qáne, kettik! (Saxnaǵa Tap 'maris hám lashkarboshi shıǵıp keliwedi)
Lashkerbasi : Malikam, baxıt bizler tárep kulip turdi, biraq bul urıs barlıq sawashlardan da qáweterlilew boldı. Aldın hár eki dushpan kúshler bir-birlerine qarsı jawınger sap dızıwıb, oq jaylardan oqlari jawdi. Oqlari tawsılg'annan keyin, qolında qanjaru nayzalar menen dushpanǵa qarsı aldı. Urıs uzaq dawam etti. Urista Kimin' ózi de qaytıs boldı.
Tumaris: Hesh kimge óz jurtımızda jaypawǵa jol qo'ymaymiz. Buyrıǵımdı tıńlań! Parsı shahinin' óligin tawıp, onıń basın qan toldırılǵan meshke tig'in' Sonda , qanǵa tashnaligi qansin!
Lashkerbasi: Bas ústine!
Tumaris: Momo Tumarispen - sizge umtilg'an, watan azatig'in múqaddes bilgen. Qa'hrimnen qaltıratpa shabıwılshı dushpan,
Qaler edim, ma'n'gi húr boisin watan.
Hayal basım menen saqlap orimni,
Yurtga qurban etdim dilda barımdı!
(Lashkerbasina ju'zlenip) waqıtımizdi paydasız jumıslarǵa emes, hayrli jumıslarǵa sarplayiq. Qáne, kettik! (Shıǵıp ketiwedi). Bunday mısallami kóplegen keltiriw múmkin. Bir sóz menen aytqanda, inssenirovka usılınan paydalanıw materiallıq ilajlar shólkemlestiriwshisine ózi qálegen temaǵa murojat etiwine múmkinshilik beredi.
Biraq hár qanday jaǵdaylarda, hár qanday dóretiwshilik jumıslarda ózgertiw hám jańalıqlar kirgiziwde avtorlıq huqıqları normaları hám dramaturgiya nizamlıqlarına ámel etiliwi shárti5. Anıq joba tiykarında ótkeriletuǵın materiallıq ilajlaming derlik kóbisinde inssenirovkadan paydalanıladı. Sebebi, materiallıq ilaj ushın bólek pyesa jazılmaydı. O'tkiziletug'in ilajlardin' teması, ideyasına uyqas kórkem ádebiyatqa baylanıslı dóretpeler tańlanıp, inssenirovka etiledi hám tadbiming kerekli jayında qollaniladi. Ssenariyda sujet hám kompozitsiya máselesi ilajnı shólkemlestiriwdiń zárúrli aspektlaridan esaplanadı. Inssenirovka etilgen barlıq shıǵarmalami materiallıq ilajlarda orınlı qóllaw tadbiming dárejesin asırıwǵa xızmet etedi. Sol sebepli de tadbimi pútinliginshe analiz qılıw maqsetke muwapıq bolıp tabıladı. Ssenariyga kiritilgen nama qosıq, oyın, dramatik dóretpelerden úzindiler, inssenirovkalar tadbiming úlesin asıradı.
Ju'da' ko'p jaǵdaylarda ilaj shólkemlestiriwshileri tárepinen ssenariyni bayıtıw ushın saqna kórinisilerin tayarlaw maqsetinde kishi kólem degi saqna kórinislerin jazadılar. Buǵan institutda ótkerilgen. “Ata-analar” kúninebag'ishlangan ilaj ushın tayarlanǵan “Qus uyasida ko'rgenin qiladi” yamasa " Tárbiya shańaraqtan baslanadı” dep atalǵan saqna kórinisin mısal jol menende keltirip ótiwimiz múmkin.
Do'stlaringiz bilan baham: |