F. K. Kamilova

10.3. Kommunikatsiya majmuasi tuzilishini ta ’minlash
Kom m unikatsion strategiyani ishlab chiqishning keyingi bosqiclii
— kommunikatsiya majmuasi tuzilmasini tanlash. U lar tashkilotniny 
k o m m u n ik a ts io n m a jm u a tuzilm a sin i h a ra k a tla n tir u v c h i alo h id a
elem entlar birikmasini ifodalaydi. Juda kam hollarda kommunikatsiya 
ning faqatgina bitta unsuridan foydalaniladi. K o 'p hollarda firma ular 
ning eng k o 'p samarali birikmasini qo'llashga harakat qiladi. Buninj’. 
uchu n birinchi navbatda, har bir unsurning kuchli va kuchsiz tom on 
larini aniqlash kerak, chunki bu orqali har bir unsurdan nimani kulish 
mumkinligini bilish kerak.
Reklamaning afzalliklari:
1. Geografik jihatd an katta bozorni jalb qiladi.
2. Iste’molchiga firma va uning mahsuloti haqida axborot yel k.i/il> 
beradi.
117

---

3. Tashkilot tom onidan nazorat qilinadi.
4. Kommunikatsiyaning boshqa unsurlari bilan yaxshi birika oladi 
va yuqori samaradorlikni oshiradi.
5. Birgina o'sha hudud uchun qayta takrorlanishi mumkin.
6. Vaqt o ‘tishi bilan shaklini o ‘zgartirishi mumkin.
7. Firma va m ahsulotning samarali taqdiniotini t a ’minlaydi.
8. Bitta mijozga mo'ljallangan kichik reklama xarajatlari mavjud 
b o ‘ladi.
Reklamaning kamchiliklari:
1. Mijoz bilan suhbat o'tkazishga qodir emas.
2.
Reklamani standartlashganligi uchun har bir iste’molchiga yetar- 
licha e ’tibor berilmaydi.
3. U keraksiz hududlarga ham qaratilgan bo'ladi.
4. Katta xarajatlar talab qiladi.
Shaxsiy savdoning afzalliklari:
1. Mijoz bilan shaxsiy munosabatni t a ’minlaydi va u bilan muloqot 
o ‘tkazish qobiliyatiga ega.
2.
Potensial iste’molchi to m onidan javob harakatini vujudga kel- 
tiradi.
3. Alohida iste’molchilar talabiga moslasha oladi.
4. Foydasiz hududlar soni anchagina kamayadi.
5. Bozorning aniq segmentlariga tezda moslasha oladi.
6. Doimiy mijozlarini saqlab turadi.
Kamchiliklari:
1. Mijozlarni t o ‘liq xabardor qilishga ega emas, chunki xodimlar 
sanoqli mijozlar bilan ish yuritadilar.
2.
Bitta potensial iste’molchiga hisob-kitob qilingan yuqori daraja- 
li zaxiralar.
3. Geografik jihatdan katta bozorni egallay olmaydi.
4. Sotish bilan shug‘ullanadigan firma xodimlari sonini oshirishni 
talab qiladi.
Sotishni qo'llab-quvvatlashning afzalliklari:
1. 
Savdoning qisqa m uddatda o ‘sishini t a ’minlaydi, reklama va 
shaxsiy savdoni t o ‘ldiradi.
118

---

2. Sotib olishga b o ‘lgan harakatni jadallashtiradi.
3. Biror-bir imtiyozni taklif qilgan holda iste’molchilami jalb qil.i
di.
4. Sotib olishni amalga oshirish uch u n aniq taklifni kiritadi.
Kamchiliklari:
1. Chegirm ani doimiy ravishda ishlata olmaslik, chunki firma chc 
girmani uzoq vaqt saqlaydigan b o ‘lsa, iste’molchilar mahsulotni silat 
siz, deb o ‘ylashlari mumkin.
2. Q o ‘shim cha unsur b o ‘lib ishlatilishi mumkin.
3. Firm a uchun katta xarajatlar.
T arg‘ibotning afzalliklari:
1. K o ‘pgina hollarda iste’molchilarga aniq m a ’lumot beradi.
2. I s t e ’m o l c h i l a r t o m o n i d a n f ir m a d a b e v o s ita c h iq a y o tg a n
m a ’lumotga nisbatan obyektivroq qabul qilinadi.
3. Keng doiradagi iste’molchilarni o ‘z ichiga oladi.
4. Firm a va mahsulot haqida ijobiy taassurotga ega b o ‘lish imkoni- 
yatini yaratadi.
Kamchiliklari:
1. Alohida targ‘ib qilish tadbirlarining qimmatliligi.
2. E ’lonlarning bir marotabaligi va doimiy emasligi.
3. M atbuot iste’molchilar e ’tiborini firma va mahsulotning ikkinchi 
darajali mavjud bo'lm agan tavsiflariga qaratishi mumkin.
4. F i r m a n in g o ‘zi va t a k l i f q i lin a y o tg a n x iz m a tla rg a ijobiy 
m unosabatlar shakllanishiga kafolatning yo ‘qligi.
Shunday qilib, kommunikatsiyaning h ar bir unsuri mavjud bo'lgan 
kamchiliklarni hisobga olgan holda ishlatilishi shart. Bunda u yoki bu 
unsurlarning samaradorlik shartlarini aniqlash zarur bo'ladi. Unsur- 
larning um umiy samaradorlik shartlari judayam sodda ko'rinishga ega: 
aniq bir unsur uchun xarajatlar iloji boricha kam b o ‘lishi shart. Kicluk 
firm alar u c h u n b u djetining c h e klanganligi q im m at turuvchi rck 
lamalardan foydalanish imkoniyatidan m ah ru m etadi. Samaradorlik 
ning boshqa shartlari - mahsulot xususiyati, bozorda raqobatbardosh 
lik darajasi, turfirma xizmatlariga murojaat qilishga iste’molchilarmiiK 
tayyorgarligi, shuningdek, bozorda aniq bir paytda shakllangan anit| 
shartlar kabi omillar t a ’sir ko ‘rsatishi mumkin.
119

---