Ёзёвон чўллари давлат табиат ёдгорлиги ўсимликлар дунёси бўйича мoниторинг ўтказиш

7. Балиқ кўзи – Clemacuptero oldae. Бўйи 30-50 смга етадиган бир йиллик ўт ўсимлик. Пояси остки қисмидан шохланган, барглари этли. Танаси, шохлари кулранг, кўкиш рангда. У февраль-март ойларида ўниб чиқади. Ўсиши жуда боради. У июнь-август ойларида гуллайди. Гуллари бирикиб бошоқ шаклидаги тупгулга айланади. Гулқўрғон баргчалари наштарсимон, ўткир туксиз. Тож барглари бинафша, қизғиш ёки сариқ рангли бўлиб, тож барг кўринишини ҳосил қилади. Меваси сентябрь ойида етилади. У пушти, қизил рангда бўлади ва меваси гулга ўхшаш кўриниш ҳосил бўлади. Моллар уни ёзда яхши кўриб ейди. Уруғи тез ўниб чиқади. Қишда кузда ўсимлик қуриши билан танасидаги зарарли моддалар, тузлар кескин камаяди ёки йўқолади. Шунинг учун қорамтир, қушлар учун яхши озуқага айланади. Балиқ кўз уруғи орқали осон кўпаяди.
Умуман олганда Ёзёвоннинг қумли чўллари бошқа қумли чўлларга нисбатан ўсимлик турларига бой, ёдгорликда тарқалган 302 тур ўсимликлар орасида турли- хил экологик муҳит шароитда яшашга мослашган ўсимлик турлари кўп. Шунингдек бу ерда ҳамма хилдаги ҳаёт шаклига эга бўлган ўсимлик турлари мавжуд. Лекин ўсимлик бойликларидан фойдаланишда тартибсизликларни учраши кечириб бўлмайдиган ҳолдир. Бундай тартибсизликларга чек қўйиш вақти келади.
8. Кармак – Limonium meyeri –кармакдошлар оиласига мансуб, кўп йиллик ўт ўсимлик бўлиб, бўйи 40-80 (150) смга етади. Илдизи йўғон бўлиб ер юзасига яқин жойларидан шохланади. Илдиз бўғзида тўп барг ҳосил бўлади. Барги кенг тухумсимон ёки элипсимон, баъзан чўзиқ, тескари тухумсимон, ўткир учли, оч яшил ёки кулранг яшил тусда бўлади.
Поясининг юқори қисмида шохланган раваксимон тўп гул ҳосил қилади. Гуллари қисқа ғовак бўлиб, бир нечта гул биргаликда кичик бошоқ шаклидаги туп гуллар ҳосил қилади. Косача барглари оч бинафшага, тож барглари кўк бинафша рангли. Кармак июль-октябрь ойларида гуллайди, уруғлари август-октябрь ойларида етилади. Ўзбекистоннинг, шу жумладан Фарғонанинг Ёзёвон туманидаги шўрхок ерларда, шўр сувли ҳавзалар ва кўллар атрофида ўсади. Лекин қуруқ ерларни ўзлаштирилиши муносабати билан улар эгаллаган майдонлар кескин қисқариб кетди. Маҳаллий кармакдан тери олишда ва матоларни бўяшдан қадимдан фойдаланиб келишган. Кармакнинг илдизида 14% танит моддаси бўлади. Шунингдек илдизида бўёқ моддаси, минерал тузлари ҳамда органик кислоталари ҳам мавжуд.