Eshkak eshish nazariyasi va uslubiyati

15.2. Qayiqni boshqarishda uchraydigan xatolar
1. Eshkakchining qayiqqa yetarlicha m ahkam o ‘mashmasligi, 
uning eshkakka berayotgan kuchlanishini pasayishiga va qayiq 
boshqaruvining murakkab usullarmi effektiv bajara olmasligiga olib 
keladi.
2. T o‘g‘ri yo‘nalishda qayiqning eshayotgan tom onga og‘ishi, 
natijada qayiq kursdan og‘adi.
3. Juft o ‘rinli qayiqiarda bir xil kuch yoki uzunlikka ega bo ‘lmagan 
eshish harakatlarini bajarish, qayiq yo‘nalishini o ‘zgarishi va ortiqcha 
energiyani sarf bo ‘lishiga olib keladi.
4. Faqat qo ‘l mushaklari hisobiga eshkak eshish — tayanch faza 
qisqaradi va tezkor charchoq yuzaga keladi.

---

8~moduL 
E SH K A K E S H IS H
SPORTIDA
ILMIY-TADQIQOT ISHLARI
16-mavzu. ESHKAK ESHISH SPORTIDA
IL M IY -T A D Q IQ O T IS H L A R I
16.1. Eshkak eshish sportida ilmiy-tadqiqot ishlarini
olib borish haqida umumiy tushuncha
H ar qanday muayyan tadqiqot bir qator bosqichlar ko‘rinishida 
berilishi mumkin. Bosqichlarning bog'liqligi, ulaming shartli ketma- 
ketligi tadqiqotni tashkil qilish sxemasida aks ettirilishi mumkin.
Sxema quyidagi ko‘rim shda bo'ladi:
A dabiyotlar va am aliyotni tahlil qilish 
mavzu tanlash 
vazifalami aniqlash -> farazni ishlab chiqish 
tadqiqot rejasi 
sinaluvehilami tanlash -» tadqiqot uslublarini tanlash -•> yordam -
chilam i tayyorlash ..> hiijptlam i tayyorlab q o ‘yish --> sharoitiarni
yaratish -> m aterialni tanlash 
m ateriallarni ishlab chiqish 
natijalarni rasmiylashtirish -> amaliyotga tadbiq qilish.
H ar bir bosqich o czining, nisbatan mustaqil vazifalariga ega. Ular 
doim ketma-ketlikda, b a’zida bir vaqtning o ‘zida hal qilinadi.
16.2. Tadqiqot uslubiarining umumiy tavsifii
Sportdagi dolzarb m uam m olarni muaffaqiyatli hal etish ko‘p 
jihatdan zamonaviy tadqiqot uslublaridan to ‘g‘ri foydalanishga bog‘liq. 
Bunday uslublar ichida pedagogik uslublar muhim o'rin egallaydi, 
shuningdek tibbiy-biologik, psixologik, ijtimoiy va boshqa tadqiqot 
uslublari keng qollaniladi.
Trenirovka uslubiyatini takomillashtirishda murabbiylar va ilmiy 
xodimlarning yutuqlari ko ‘p jihatdan sportchilarning yirik xalqaro 
musobaqalarda muvafaqqiyatli qatnashishiga yordam berdi. Bunda 
sportchilarning musobaqalarga tayyorgarligi va qatnashishi davrida 
amalga oshitilgan kompleks tadqiqotlar jarayonida olingan qim m at- 
baho ilmiy m a’lum otlar katta ahamiyat kasb etdi.
Sportning dolzarb muammolarini o ‘rganishda quyidagi tadqiqotlar 
qo ‘llaniladi: nazariy, amaliy, (pedagogik tajribani yoMga qo ‘yish,
101

---

hodisalarni trenirovka yoki musobaqa faoliyatinmg tabiiy sharoitlarida 
o ‘rganishni o ‘z ichiga oladi) va iaboratoriya tajribalari. U lardan 
kompleks holda foydaianish ko ‘pgina tadqiqotlar uchun xosdir. 
Bunda ulardan biri yetakchi o ‘rinni egallaydi. Tadqiqot dasturiga 
qaysi uslublarni kiritish maqsadga muvofiq ekanligini aniqlashda 
quyidagi shartlarga rioya etish lozim: tadqiq qilmayotgan hodisa 
tabiatini chuqur va har tom onlam a o ‘rganish; tadqiqot maqsadi, 
vazifalari, farazini aniq ifodalash; tadqiqotchining ushbu sohasidagi 
bilim darajasining yetarli bo ‘!ishi; tadqiqot xodimlarining texnik 
jihozlanganligi; tadqiqot guruhining moddiy imkoniyatlari; tadqiqot 
vazifalari ni muvaffaqiyatli hal etish uchun ahamiyatga ega bo ‘lgan 
boshqa shartlar.
T a d q iq o t uslu b larin i egallash va sp o rtd a u lard an oqiio n a 
foydaianish o ‘quv-trenirovka jarayonini boshqarishga to £g‘ri yonda- 
shish im konini beradi. Ilmiy tadqiqotlar natijalari sport kurashida 
taraqqiyot asosi hisoblanadi.

---