Eshkak eshish nazariyasi va uslubiyati

18.3. Sport trenirovkasida o'z-o^zini boshqarish
Sport trenirovkasida 
0
‘
2
-
0
‘zini boshqarishrii m uhim funksiya- 
laridan bin — o ‘z -o ‘zini qo‘llab quvvatlashni ta ’minlovchi optim al 
tarkib va tizimiga qo'yilgan aniq maqsad va dasturni esda saqlashni
I 12

---

talab qiladi. -Sport trenirovkasida o ‘z -o ‘zini boshqarishda o ‘z his- 
siyotiari ustidan nazorat olib borish katta yordam berishi mumkin. 
Quyida nafaqat sportchilar uchun, balki talabalar va sport shifokori 
am aliyotchilari uchun ham zarur b o 'lg an yurak qisqarish soni 
(YuQS) bilan bog‘liq m a’lum otlar berilgan.
Yosh 
sportchilar 
trenirovkasida 
YuQSni darajasini nazorat qilish
Faoliyatini yaqinda boshlagan m urabbiy va jism oniy tarbiya 
o‘qitavchilarida pulsoraetriya olib borish vaqtida yosh sportchilardan 
YuQS haqida olingan aniq ko‘rsatkichlami to ‘g‘ri baholash to ‘g‘risida 
tez-tez m uam m olar uchrab turadi.
Shiddatni YuQS yordamida nazorat qilishda, odatda, uch ko'rsat- 
kichdan foydalaniiadi:
— maksimal YuQS;
— tinch holatda;
— 60—85% trenirovkaviy YuQS (yuqoridagi ikkita olchamni 
farqidan aniqlanadi).
Bunda xavfsiz va samarali YuQS o £Ichanadi.
YuQS riing past o ic h a m i yurak qon-tom ir tizim ini jism oniy 
yuklamalarga adaptatsiyasini yetishmasligi darajasini ko‘rsatadi.
YuQS ning yuqori o ic h a m i yuklamani juda kattaligj va xavf- 
sizligini k o ‘rsaf.adi.
T ren iro v k a ja ra y o n id a YuQS darajasini aniq ch eg ajalarin i 
quyidagi usulda olib borish mumkin:
L 220 — yosh 
maksimal YuQS (tavsiya qilingan)
2. Maksimal YuQS — tinch holatdagi YuQS = trenirovkaviy 
YuQS.
3. (Trenirovkaviy YuQS x 0,6) + tinch holatdagi YuQS =
= YuQS ning pastki chegarasi.
4. (Trenirovkaviy YuQS x 0,85) + tin c h holatdagi YuQS =
“ YuQS ning yuqori chegarasi.
5. YuQS ning maqsadli darajasi YuQni pastki va yuqori chega- 
ralari orasida b o lish i shart.
Bolalar YuQS kattalarnikiga nisbatan yuqori b o ‘ladi. Shu sababli 
YuQS ni maqsadli darajasi kattaliklari o ‘lcham i yuqori b o lad i.

---