Eshkak eshish nazariyasi va uslubiyati

Matematik-statistik uslub
0 ‘rtacha arifmetik qiymatni hisoblash. 0 ‘rtacha arifmetik qiymat 
qator b ir xildagi ko£rsatkichlaraing 
son
qiymatlarini um um lash- 
tiruvchi hosila hisoblanadi. 0 ‘rtacha arifmetik qiymat ham m a olin­
gan qiymatlarni (ular variantlar deb ataladi) ko‘paytirish va yig‘in~ 
dini variantlar soniga bo‘lish yo‘li orqah liisoblanadi.
M
= -----
n
bu yerda: X -- yig‘indi belgisi;
V —
tadqiqotda olingan qiymatlar (variantlar);
n —
variantlar soni.
0 ‘rtacha arifmetik qiymat o ‘rganilayotgan hodisalar guruhlarini 
butunligicha taqqoslash va baholashga imkon beradi. Biroq hodisalar 
guruhini tavsiflash uchun faqat bu o'lcham kamlik qiladi, chunki 
variantlarnm g tebranish o'ichovi (o‘lchov ana shu variantlardan 
tashkil topadi) 
turli
xil bo‘lishi 
mumkin.
Shuning uchun xodisalar 
guruh l ari tavsifiga sh unday ko‘rsatkich kiritish lozimki, bu ko‘rsat- 
kich variantlar tebranishi qiymati to ‘g ‘risida ularning o ‘rta qiymati 
atrofida tasaw ur hosil qilishi lozim.
0 ‘rtacha kvadratiar og‘ishmasi — bu statistik param etr bo‘lib, u 
standart o ‘g‘ishma yoki oddiy standart deb ataladi. 0 ‘rtacha kvad­
ratiar og‘ishmasi qiymati tarqalish ko‘rsatkichi, ya’ni tadqiqotda 
olingan variantlarnmg ularning о ‘rtacha qiymati dan og‘ishi hisob­
lanadi ham da hodisalar guruhlari tavsifrni to ‘1dirishga xizmat qiladi.
a =
I d 2
bu yerda: о — o ‘rtacha kvadratiar og‘ishmasi;
d1
— har bir variant o ‘rtasi va о ‘rtacha arifmetik qiymat o ‘rtasidagi 
farq;
107

---

п —
variantlar soni.
0 ‘rtaclia kvadratiar og‘ishmasi qiymati variantlar tebranishlari 
qiymatiga bog‘liq: variantlarning oxirgi qivmatlari o ‘rtasidagi farqlar