Эмиль золя Х. Амал



Download 16,16 Mb.
Pdf ko'rish
bet3/129
Sana17.07.2022
Hajmi16,16 Mb.
#816123
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   129
Bog'liq
EMIL ZOLYA - Hamal

К.ОЛИШ ДИ.
— Борди-ю, узилиб кетса, нима булади?— суради 
Этьен.
— Узилиб кетсами...
Ш ахтёр гапини имо-ишора билан якунлади. Унинг 
навбати келган эди; каж ава яна енгил ва равон ку- 
тарилди. У бошкд уртоцлари билан бирга каж авага 
кирди; ка^жава пастга шунгиб кетди, турт минут утар- 
у ткас одамларнинг янги тупини ютгани яна цайтиб 
чивдн. Шу йусинда ш ахта ярим соатгача гуё бутун 
бир халцни з^азм к,илмок,чи булган еб туймас махлуц- 
дек бахдйбат ичакларини тулдириш учун шахтёрлар 
тушиб ишлайдиган к,аватнинг чуцурлигига к,араб, гоз^ 
тез, гоз; секин, аммо тухтовсиз одамларйи ютиб туради. 
К аж ава кетма-кет тулиб, тушиб-чицаверди, цоронгилик 
эса бояги-боягидек зим-зиё эди, каж ава булса, ер цаъ- 
ридан з;еч нима курмагандек бешовцин ва очкузлик 
билан чик,иб келаверарди.
Вацт утиб борарди, Этьен эса боя циямалнкда тур- 
ганидагидек яна ташвишга тушиб цолди. Нимадан 
х;ам умид циларди? Катта штейгер з^ам унгй х,амма 
айтган гапни цилади-да. Беихтиёр валима босиб, к,уц- 
к,исдан у ни цайтиб кетишга мажбур цилди; у цозонхо-
28


на олдига келгандагина тухтади. Цозонхона эшиги 
ланг очик, Этьен еттита к;озон билан иккита утхонани 
курди. Тирцишлардан вишиллаб чицаётган пага-пага 
оппок, буг орасида ишлаётган гулах учокдардан бирига 
кумир таш лаяпти; иссиц остонагача гупиллаб уриб 
турарди. Исиниб олиш мумкиилигидан цувониб кетган 
Этьен як^инрок, боришга ж азм цилувди з^амки, ш ахта­
га йул олган кумир цазувчиларнинг ян ги би р гуруз^и- 
ни куриб нолди. Бу Маэлар хонадони билан ота-бола 
Леваклар эди. Этьен хдммадан олдинда келаётган, 
хуш муомала успиринга ухшаб куринган Катринага 
кузи ту шиши билан, к,ани бир ирим^к,илиб шундан 
з;ам охирги марта сурай-чи, деган фикрга келди.
— Айтинг-чи, урток,, бу ерда бирс-рта ишчи керак 
эмасмикин? К|анак;а иш булса х,ам майли эди.
1>оронгиликда тусатдан янграган бу овоздан сал 
чучиган Катрина ^айратланиб унга тикилди. Лекин 
унинг орк,асидан келаётган Маэ х,ам бу овозни эшит- 
ганди; у ж авсб бериб тухтади-да, Этьен билан гапла- 
шиб к,олди. И у к,, бу ерда хеч ким керак эмас. Иш 
цидириб бир жойдан иккинчи жойга сарсон булиб юр~ 
ган бечора ишчи уни к,изик,тириб цолди. Маэ у билан 
ажралиш гач, бошк,аларга деди:
— Х,а! Бу к,ора кун х,ар кимнинг х,ам бошига ту- 
шиши мумкин... Шикоятнинг х;ожати йук;, к,айга цара- 
санг — ишсизлар, очдан улсанг х,ам биров гам емайди...
Ишчилар барак томои йул олишди. Бу ж уда кенг, 
наридан-бери сузоц цилинган бино эди. Деворлар ёни- 
да осма к,улф билан беркитилган шкафлар; уртада 
к;опк;оцсиз печка га ухшаган чуян учод чугдек цизиб 
ётипти: учовда кумир тулдкриб к;аланганидан парча- 
лари чирсиллаб ерга тушиб туради. Барак шу учоц- 
даги олоз билан ёритилади; унинг цирмизи шуълала- 
ри шкафларнинг ягири чик,иб кетган ёгочларида, шифт- 
гача цоп-к,ора чанг босиб ётган деворларда тйтракди.
Маэ оиласи иссивдина баракка кирганда кдттик; 
кулги кутарилди. Уттиз чок,ли ишчи орцалариии олов- 
га бериб, мирик,иб исинишарди. Ер тагига тушишдан 
олдин ’^амма зах ш ахтада тетикрок; ишлаш учуй ях- 
шилаб исиниб оЛгани бу ёк,к;а кирар эди. Уша тонг 
палласида баракда х;азил-ма.зах авж ида эди. Ишчилар 
ун саккиз ёшли юккаш Мукетта деган к,изнинг жиги- 
га тегишарди: Мукетта нинг кукраги билан сони шу
29


к;адар катта эдики, блузаси билан лозими тирсиллаб 
ёрилиб кетай дерди. У Рекийярда отаси — кекса отбо- 
к,ар Мук ва юккаш укаси Муке билан турарди; аммо 
уларнинг иш соатлари турлича булганидан ш ахтага 
бир узи келарди. У худди шу ерда ёзда — жавдарзор- 
га кириб олиб, к;ишда — бирон тусиц оркдсига утиб, 
нари-берисини суриштирмай э^ар х,афтада узгариб ту- 
радиган навбатдаги маъшук^! билан дон олишиб юрар- 
ди. У шахтёр ларнинп^амм аси билан булган; бу чин- 
дан х,ам барчага баробар, кулдан-^улга утиб юрадиган 
беминнат х,ожатборар эди. Бир куни кимдир М укетта 
Маршьенн михсрзлигидаги бир темирчи билан. юрипти, 
деб таъна к,илган эди, балога цолди; кумир к,азувчи- 
лардан булак бирор йигит билан юрганимни х;еч ким, 
х,еч к,ачон курган эмас, агар шуни биров исбот цилса, 
майли к,улимни кесишсин, гинг демайман, деганди.
— Нима, *озир найнов Ш аваль билан юрмаяпсан- 
ми? — суради шахтёрлардан бири мийигида кулиб.— 
Анави бак;алок,ни илинтирдингми, дейман, а? Унга 
нарвон 
ц у й и ш
керак-ку. Икковларингни Рекийярнинг 
нарёгида курувдим; у тош устига чик;аётганди!
— Хуш , кейин нима бупти?!— соддадиллик билан 
жавоб берди, М укетта.— Сенга нима-я? Мени чик;ариб 
к;уй, деб сени чак,ирмаган-ку.
Бунака к^полрок,, беозор х,азиллар ишчиларнинг 
к,ах,к,ах,асига сабаб булар, улар оловга тобланган ел- 
каларини силкитиб, мирик,иб кулишар эди. Думалоц- 
к,ина, шишинк,ираган тула баданини сириб турган кул- 
гили кийимдаги Мукетта улар орасида уялшщираб, 
у ёвдан-бу ёк;к,а юраркан, хахолаб куларди.
Лекин М укетта Маэга энди Флёранса хоним, най­
нов Флёранса энди келмаслигини айтиши биланок; х,а- 
зил-мутойиба так,да тухтади: кеча урнидан унинг ули- 
гини топишипти; баъзилар юраги ёрилиб улипти, деса, 
бировлар цораарча арогининг бир литрини шартта 
ичиб улипти,. дерди. Маэ мушку л ах^волда цолди: 
яна иш юришмайдиган булди — у юккашларнинг бири- 
дан айрилган булиб, х,озирнинг узида унинг урнини 
босадиган киши йук; эди. Маэ артелда ишларди, артел- 
да эса туртта кончи: узи, Захария, Левак ва Ш аваль 
бор эди. Агар фак;ат Катринанинг узи юккаш булиб 
цолса, ишга зиён етади. Бирдан у цичцириб юборди:
30


— Эй, тухтанглар! Иш цидириб юрган йигит кдни?
Барак олдидан Дансарт утиб борарди. Маэ унга
булган воцеани айтиб, шу кишини ишга олиш учун 
рухсат еуради; у Ширкатнинг узи хдм Анзендагидек 
кжкаш аёлларни эркаклар билан алмаштиришга мойил- 
ку, деб туриб олди. Бош штейгер аввалига кулди: 
хотинларни ишдан бушатиш хдцидаги лойихд дастав- 
вал кумир цазувчиларнинг узлари томонидан зарбага 
учрарди, улар бушаган жойга уз цизларини тик,иш 
гамини ердилар; ахлоц-одоб, 
озодалик 
маеалалари 
уларни кам к,изик,тирарди.
Них,оят, Дансарт бир оз иккиланиб тургач, инже­
нер Негрелнинг к,атъий рухсати олинсагина рози экан- 
лигини изх^ор цилди.
— Нима фойдаси бор?— деди Захария, — Х^еч к;аер- 
дан иш тополмаганидан кейин бирон ёцца жунаб к,ол- 
ган булса керак!
— Йук,,— эътироз билдирди Катрина,— мен х,озир- 
гина унинг цозонхона олдида тухтаганини курдим.
— Ундай булса, чопиб бориб,айтиб кел, иш ёцмас!—■ 
к,ичцирди Маэ.
Циз чопиб кетди. Бу орада кумир цазувчилар ок,и- 
ми ут олдидаги урн и ни бопщаларга бушатиб, шахта- 
га йул олди. Жанлен отасини кутиб утирглай, семиз, 
соддагина Бебер деган успирин Ва ун ёшли пимжон- 
гина цизча Лидия билан бирга уз лампочкасини олиб 
келгани кетди. Мукетта уларнинг олдида борарди; 
цопцоронги зинапояга етганда уларни, вой шумлар-эй, 
деб цойиди-да, агар яна чимчилашадиган бу^лсаларинг, . 
цулоц-чаккаларингга тортиб юбораман, деб пуписа 
к,илди.
Этьен х;ак;ик,атан х,ам цозонхонада экан; у учоада 
кумир ташлаётган гулах билан гаплашиб турарди. 
Яна шу к,ора тунда кдёцларда изгиб юрар эканман, 
деган фикр унинг аъзойи баданини музлатиб юбора- 
ётганди. У энди кетаман деб турган х,ам эдики, елка- 
сига биров цулини цуйганини сезди.
— Kjamr, мен билан юринг-чи,— деди Катрина.—
У ерда сизбои бир нарса чик,иб цолди.
А ввалига у тушунмади. Кейин бутун вужуди к.у- 
вончдан яйраб кетди-ю, цизнинг к,улнни мах,кам сицди.
— Ра^мат, уртоц... Ростини айтсам, узингиз х;ам* 
ажойиб йигитча экансиз-да!
31


Катрина учсщдаги оловнинг к;ип-к,изил яллигида 
унга разм солиб кулиб юборди. Нигит уни ^гил бола 
деб уйлагани цизга наша цилди,— к;из жуда з^ам ориц 
булиб, узун сочларини чепчиги бекитиб турарди. Этьен 
х,ам шодлигидан кулар, икковлари р^бару туриб оли- 
шиб, к,увнок1лик билан хахолаш арди; икковининг ёно- 
ги ёнар эди* 
#
Шу ма^ал баракдаги шкафи олдида чунцайиб ^тир- 
ган Маэ пойабзали'билан дагал пайпоцларини ечарди. 
Этьен келгач, улар/икки огиз суз билан келишиб олиш- 
ди: кунига уттиз су; иш огир, лекин тез да куникиб 
кетади. Кончи Этьенга ковушингизни ечманг, деб мас- 
лах;ат берди-да, бошини зарбалардан сацлаш учун 
чарм цалпогини узатди; ота-бола буна^а эх;тиёткор- 
ликдан хдзар цилишарди. Кейин шкафчадан асбоблар 
олинди; Флёрансанинг белкураги х,ам шу ерда экан. 
Шундан кейин Маэ шкафга пойабзал билан пайпо^ла- 
рини ва Этьеннинг тугунини солиб, беркитиб к,уйди-да, 
бирдан тутак,иб кетди.
— Цаёцкд й^цолди шу пайтда бу ярамас*к,ирчанги 
Ш аваль? Яна тошларнинг устига бирорта к,изни бос- 
гандир-да!.. Шундок; х,ам бугун ярим соат кеч долдик 
узи.
Захария билан Левак ордаларини бамайлихотир 
иситишарди. Них,оят, биринчиси деди:
—- Нима, сен Ш авални кутяпсанми?.. У биздан ол- 
дин келган, х,озиргина ш ахтага тушиб кетди.
— Ц ана^асига? Шуни билиб туриб, шу човдача 
айтмапсан-да менга! Юринглар! Тезрок,!
Цулини оловда иситаётган Катрина улар билан бир- 
га кетишга мажбур булди. Этьен уни олдинга утказ- 
вориб, ^зи кетидан юрди. У яна к,ингир-к;ийшиц зина- 
лар ва цоронги утиш жойларига келиб нолди, ялайг 
оёцлари бу ерда тузиган туфлидагйдек юмшоц босиб 
борарди. Лампахона них;оятда ёруг; бу ойнабанд хона 
булиб, устунларида кеча текширилиб, тозаланган юз- 
лаб Деви лампочкалари цатор-^атор ёниб турарди; 
^аммаси гуё ярак;лаган бутхонадаги ш амлардек ловил- 
лайди. Туйнукдан х,ар бир ишчи уз номери ёзилган 
лампочкани олади-да, текшириб кургач, узи бекитиб 
цуяди, стол ёнида утирган табелчи эса руйхат дафта- 
рига ш ахтага тушиш вак,тини к;айд к;илиб цуяди. Маэ 
янги юккашига узи лампочка топиб беришга мажбур
32


булди. Кейин яна бир расмиятчилик бор эди: иш­
чилар ламиалар яхши бекитилганини текширадиган 
махсус назоратчи олдидан утишарди.
— Вой-вуй!.. Бу ер уыча иссик, эмаскан, — деб би- 
дирлади Катрина совукдан даг-даг титраб.
Зтьен фак,ат бошини цимирлатиб к,уйди. Улар ша- 
мол гуриллаётган кенг хона уртасидаги ш ахтага ту- 
шиладиган ерга келиб к,олишди. Зтьен узини мард 
одамлардан з^исоблаб юрарди, лекин шундай булса-да, 
атрофида вагонеткаларнинг гумбур-гумбури, сигнал 
болгасининг гум-гум урилиши, карнайнинг бугик наъ- 
раси яна янграб, кутарма машина барабанларига тез- 
лик билан уралиб чуваланаётган пулат арк;онларнинг 
тинимсиз гизиллаб утиб туришини кургач, вах,имага 
тушиб, юраги цисилди. К аж авалар худди тунда писиб 
келган йиртк,ич ^айвондек товуш чицармай сиргалиб, 
кутарилиб тушар, туп-туп одамларни олиб кетарди; 
гуё ш ахта уларни уз комига тортаётгандек эди. Энди 
навбат унга етди; совуц суяк;-суягидан утиб кетган 
булса-да, тишини тишига к,уйиб, чурк; этмасди. З ах а­
рия 
билан Левак унинг ^олидан кулардилар: бу 
одамнинг ишга олиниши уларга хуш келмаганди, ай- 
ник,са Л евак менинг олдимдан утишмадиям, деб упка- 
ланар эди. Отаси Этьенга машина к,урилишини тушун- 
тиришга киришганини куриб, Катрина цувониб кетди.
— Мана, царанг: к аж ава устига парашют цурилган, 
агар арк;он узилиб кетгудек булса, манави темир тиш- 
лар ёгоч тусинга гарчча ботади. Э, буиак,а вок;еа х,ар 
замонда бир булади... Ш ахта цудуги уч цисмга бу- 
линган; улар бошдан-оёк; тахта билан ажратилган; 
^ртада каж ава хдракат цилади, чап томондан эса зина 
тушади...
Лекин ran шу ерга келгкнда, у тушунтиришдан 
тухтаб, овозини унча баландлатмай, вайсаб кетди:
— Бу ерда нима к;илиб уймалашиб ^тирибмиз, жин 
урсин! Одамларни бунчалик совуцк,оттириш инсофдан 
эмас!
Турсиз лампочкани чарм цалпогига цундириб ол- 
ган штейгер 
Ришомм ^ам ш ахтага энди тушаман, 
деб турувди, Маэнинг вайсашини эшитиб к,олди.
— Секинроц! Деворниям цулоги бор, эх,тиёт бул! — 
оталарча мезфибонлик билан деди у; бу кекса шахтёр 
штейгер б^лган эса-да, уз яцинлари учун х,амон уртоз^

Download 16,16 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   129




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish