Ёғ-мой маҳсулотлари сифат кўрсаткичлари ва уларнинг метрологик таъминоти

1.5. Integrirlangan menejment tizimining jarayonli modeli

IMT modeli uchun metodologik asosini me’yoriy hujjatlar tashkil etadi [20-27].
Xalqaro ISO 9001, ISO 14001, OHSAS 18001 va boshqa standartlar xalqaro bozorda “tashrif varaqasi” – sertifikatlarga muvofiq tashkilotga investitsiyani jab etish va raqobatbardoshlikning umum tan olingan o‘lchovi bo‘lib hisoblanadi.
Bu barcha menejment osti tizimlari (lokal menejent tizimlari) turli xil qiziquvchilar uchun mo‘ljallagan. Biroq, IMT doirasida boshqa menejment tizimlari (tizim osti tizimlari) qo‘llanilishi mumkin. Quyida muayyan standartlar asosida IMTni qurish mumkin bo‘lgan turli xil menejment tizimlari keltirigan:
1. Sifat MT (SMT): ISO 9001(va milliy analogi);
2. Ekologik MT (EMT): ISO 14001 (va milliy analogi);
3. Kasbiy xavfsizlik va mehnat muhofazasi sohasidagi MT (KXMMMT):OHSAS 18001;
4. Oziq-ovqatlar xavfsizligi MT: ISO 22000;
5. Avtomobilsozlikda sifat MT: ISO/TS 16949;
6. Temir yo‘l transportida sifat MT: IRIS. Temir yo‘l tarmog‘idagi xalqaro standart. Temir yo‘l tarmog‘i uchun umumiy biznes menejmenti tizimi.
7.STO GAZPROM 9001, 1,2 qism, STO GAZPROM 9004 1-6 qism MT .
8. Aviasozlik sanoatida sifat MT: AS 9100;
9. Neft, neft-kimyo va gaz tarmoqlari sanoatida SMT. Mahsulotni etkazish va xizmatlar ko‘rsatish bilan shug‘ullanuvchi tashkilotlarga talablar: ISO/TS 29001;
10. Axborot xavfsizligi sohasida MT: ISO 27001, ISO 17799;
11. Telekommunikatsiya sohasidagi sifat MT: TL 9000;
12. Tibbiyot buyumlarini ishlab chiqarishda sifat MT: ISO 13485, ISO 14971;
13. O‘rmon xo‘jaliga bo‘yicha MT (O‘rmon boshqarish tizimi): SRR-STD-RUS-01:06;
14. Ijitimoiy javobgarlik MT: SA 8000, ISO 26000 (proekt);
15. Ijtimoiy hisobot MT: AA1000 va boshqarlar.
IMT modelini qo‘llanish sohasi
Taqdim etilgan model IMT joriy etish bo‘yicha qiziquvchi korxonalar uchun standartlar yoki texnik shartlarga asoslangan ikki yoki undan ortiq menejment (tizim osti tizimlari) tizimlarini birlashgan holdagi qo‘llashga mo‘ljallangan.

1. 
   Taklif etilgan metodologiya ixtiyoriy tashkilotlar, ya’ni ularning o‘lchami va mulkchilik shaklidan qat’iy nazar qo‘llanilishi mumkin.
   
2. 
   Taqdim etalayotgan model integrirlanishi menejment tizimi (masalan, ISO 9001+ISO/TS 16949, ISO 14001, OHSAS 18001 va boshqa) standartlari bilan qo‘shilgan holda qo‘llash unda mazmuni bo‘yicha taqdim etilgan u yoki bu qiziqishlarga mo‘ljallangan u yoki bu lokal standartlarning o‘ziga xos qo‘shimcha talablari bo‘lib hisoblanadi.
   

1. 
   IMTga muvofiq faqat ushbu standar talablari ixtiyoriy boshqa standartlar va texnik sharlarga muvofiqligini kafolatlamaydi.
   

1. 
   Taqdim etilayotgan integrirlangan model faqat bitta standartga asoslangan sifat menejment bo‘lgan ya’ni faqat bitta qiziquvchi tomon (iste’molchi, yoki aksiyadorlar, yoki xodimlar)ga mo‘ljallangan tashkilotga qo‘llanilmaydi.
   
2. 
   IMT modeli arxitekturasi 2.3-rasmdagi o‘zida asosni namoyon etuvchi shakl qismi (gorizontal) umumiy talablar va elementlar tuzilmasiga talablardan iborat. Vertikal elementlar IMTga kiruvchi xususiy (o‘ziga xos) lokal tizim osti talablarini o‘zida namoyon etadi.
   

ISO GUIDE 72:2001 «Menejment tizimlari standarlarini asoslash va rivojlantiish uchun rahbariy qoidalar» qo‘llanmasiga muvofiq 1-rasmning (gorizontal) asosiy qismi o‘zida quyidagi oltita bloklarni birlashganligini namoyon qiladi:

1. 
   1. Siyosat;
   
2. 
   2. Rejalashtirsh;
   
3. 
   3. Joriy etish va ishchi holati;
   
4. 
   4. Faoliyat ko‘rsatkichlarini baholash;
   
5. 
   5. YAxshilash;
   
6. 
   6. Rahbariyat tomonidan tahlil, ya’ni PDC(S)A sikli bilan qamrab olingan tuzilmali elementlar guruhini aniqladi (2.4-rasm). IMT modeli 2.5-rasmda ko‘rsatilgan barcha qiziquvchi tomonlari qanoatlantirishga mo‘ljalangan.
   

IMT modeli RR «Pravila po otsenke ISM» me’yoriy hujjatida va kitob [23]da bayon etilgan.

3. 
   Taqdim etalayotgan model integrirlanishi menejment tizimi (masalan, ISO 9001+ISO/TS 16949, ISO 14001, OHSAS 18001 va boshqa) standartlari bilan qo‘shilgan holda qo‘llash unda mazmuni bo‘yicha taqdim etilgan u yoki bu qiziqishlarga mo‘ljallangan u yoki bu lokal standartlarning o‘ziga xos qo‘shimcha talablari bo‘lib hisoblanadi.
   

2. 
   IMTga muvofiq faqat ushbu standar talablari ixtiyoriy boshqa standartlar va texnik sharlarga muvofiqligini kafolatlamaydi.
   

3. 
   Taqdim etilayotgan integrirlangan model faqat bitta standartga asoslangan sifat menejment bo‘lgan ya’ni faqat bitta qiziquvchi tomon (iste’molchi, yoki aksiyadorlar, yoki xodimlar)ga mo‘ljallangan tashkilotga qo‘llanilmaydi.
   

IMT modeli arxitekturasi 2.3-rasmdagi o‘zida asosni namoyon etuvchi shakl