Dunyo mamlakatlarida turizmni rivojlantirishning nazariy uslubiy asoslari

1.3.2-jadval. Turkiyaga tashrif buyurgan turistlar soni va ulardan tushgan tushum²²

Yillar	Daromad (ming dollarda)	Turistlar soni	O‘rtacha ($)
2012	29 007 003	37 715 225	795
2013	32 308 991	39 860 771	824
2014	34 305 903	41 627 246	828
2015	31 464 777	41 114 069	756
2016	22 107 440	30 906 680	705
2017	26 283 656	37 969 824	681
2018	29 512 926	46 112 592	647
2019	34 520 332	51 747 198	666
2020	12 059 320	15 963 997	762

Mazkur jadvalga asosan, Turkiyaga tashrif buyurgan turistlar soni 2012 - yida 37.7 mln. kishini tashkil etgan bo‘lsa, daromad esa 29 mlrd. $ ni tashkil etgan. 2014 - yilga kelib, Turkiyaga tashrif buyuruvchi turistlar soni 41,6 mln. kishiga yetgan bo‘lsa, ulardan tushgan daromad ham eng yuqori darajaga, ya’ni 34,3 mlrd. dollarga yetdi. 2015 - yilda turistlar soni 41,1 mln. kishiga yetgan bo‘lsa, ulardan tushadigan tushum 31,4 mlrd. dollarni tashkil etdi. Ammo, 2016 - yilda Turkiya turizmida keskin pasayish sezildi, ya’ni turistlar soni 30.9 mln. ga tushib ketdi, yillik tushum 22,1 mlrd. dollarni tashkil etdi. 2020 – yilga kelib esa pandemiya tufayli turistlar soni keskin pasayib ketganini ko’rishimiz mumkin ya’ni 2020 – yilda 15.9 mln turist tashrif buyurgan va unda tushgan daromad 12 mlrd. ni tashkil qilgan.
Bugungi kunda Turkiya turizmi:
BTT ma’lumotlariag ko’ra Turkiya 2016-yilda dunyoning eng mashxur 10 lik destinatsiyasiga kirdi. 2017-yilda tashrif buyrurgan xorijiy turistlar soni 38.6 million tashkil qilib, turizm sohasidan ko’rilgan daromad 26 milliard AQSH dollarini tashkil qildi.
So’nggi yillarda turizm sanoati o’sishi global miqyosda yuqoriligi va sanoatning joriy hisob-kitoblarga bo’lgan bevosita hissasi 2017-yilda 36% ni tashkil etdi.
2017-yil oxirigacha 12856 turistlar uchun turar joy (accomadation) ro’yxatdan o’tkazilgan. Ushbu ob’ektlarning jami umumiy yotoq hajmi 1482492 dan ortadi.
Turistlar tanloviga ko’ra Antaliya eng ko’p tanlangan shahar. 2017-yilda xorijiy turistlarning 25% i Antaliyaga tashrif buyurgan. Antaliyada markazida Kemer, Belek, Qash kabi 500 dan ortiq 4 yulduzli va 5 yulduzli mehmonxonalar mavjud.
Turkiyada mehmonxona zanjiri va guruhlarning soni 2001-yildan buyon 2 barobar oshgan, bugungi kunda 165 ni tashkil qiladi. Shulardan 82% mamlakat ichkarisidagi, 15% ni xorijiy, qolgan 3% ni mahalliy va xorijiy hamkorlar tashkil etadi.
Turkiya 7200 km lik sohilga ega bo’lib, uzining 454 (blue-flag) plyaji bilan 38 mamlakat orasida Ispaniyadan keyin 2-o’rinda turadi.
Geotermal turizm salohiyati jihatdan Turkiya dunyodagi 7 ta mamlakat orasidan joy oladi va 1500 termal buloqlari bilan Yevropada 1-o’rinni egallaydi.
Belek hududi, Turkiyaning eng muhum golf hududi bo’lib 15 golf kursi, 50000 yotoq o’rni va millionlab sayyohlar kelishi bilan dunyoning eng mashhur turizm markazlari orasida joy oladi.
Turk hukumati turizm sohasi o’sishiga to’sqinlik qiladigan har qanday byurokratik to’siqlarni bartaraf etishga qaratilgan siyosatni olib borishni maqsad qiladi va shuningdek, komunnal xizmatlarning narxini pasaytirish va soliq stavkalarini pasaytirish kabi imtiyozlarni taklif qiladi.²³