Ikkinchi jahon urushidan so’ng Italiya

Toshkentova Zuhra
Mustaqili ishi
Mavz: “Ikkinchi jahon urushidan so’ng Italiya”.


Reja:
1. Ikkinchi jahon urushidan keyin Italiya.
2. Italiyada Respublika o’rnatilishi.
3. Hukumatning ichki va tashqi siyosati.
4. Italiya – O’zbekiston munosabatlari.

1. 
   Italiya ikkinchi jahon urushidan keyin.
   

Fashistlar boshqaruvi va urush Italiya iqtisodiyoti va uning jahon maydonidagi ahvoliga ulkan zarar yetkazdi. Urush yillarida 500 mingga yaqin odam halok bo’ldi va nom-nishonsiz yo’qoldi. 20 foiz sanoat korxonalari va 40 foiz temir yo'1 hamda avtomobil yo’llari vayron etildi. Sanoat mahsulotlari ishlab chiqarish hajmi — 50 foizga, qishloq xojalik mahsulotlari — 40 foizga qisqardi. Ingliz va amerika bosqinchilik hukumatlari ishlab chiqargan moddiy mahsulotlar rekvizitsiyasi Italiya iqtisodiyotiga katta zarar yetkazdi. Buning ustiga inflyatsiya kuchaydi. Oziq-ovqat, turar joy yetishmasligi kuchli sezildi. 2 millionga yaqin kishi ish-siz qoldi.

Urush yillaridayoq antifashist tashkilotlari joylardagi hokimiyat organlari bo’lgan milliy ozodlik qo’mitalarini tashkil eldi. Ular 1945-yil iyunida fashizmni tor-mor etish va uning oqibatlarini tugatishda ishtirok etgan bar-cha siyosiy kuchlar vakillari kirgan hukumatni tuzishdi.
1947-yil 10-fevralda Parijda imzo chekilgan tinchlik shartnomasiga ko’ra Italiya o’z mustamlakalarini yo’qotdi va anchagina miqdorda reparatsiyalarm (urush tovonlarini) to’lashi lozim edi.
23 yildan ziyod fashizm bilan kurashgan Italiya kommunistik partiyasi (IKP) xalq ishonchini qozongan edi. Birgalikdagi kurash kommunistlar bilan Italiya sotsialis-tik partiyasi ittifoqini mustahkamladi. 1946-yilda bu partiyalar o’rtasida birgalikda harakat qilish haqidagi bitim imzolandi.
1945-yil dekabrda IKP jamiyatdagi barcha qatlamlar ittifoqiga asoslangan "taraqqiyparvar demokratiyani" o’rnatish dasturini ilgari surdi. Kommunistlar chuqur demokratik o’zgarishlami anialga oshirish, respublika tuzumini e'lon qilish, Ta'sis majlisini chaqirish va yangi Konstitutsiyani qabul qilish zarur deb hisoblashdi. Ular sanoat va moliyaviy monopoiiyalarni natsionalizatsiya qilish, ishlab chiqarish ustidan mehnatkashlar nazoratini o’rnatish, yirik yer muiklarini tugatish va shu tariqa bo’shagan yerlarni yersiz dehqonlarga berishni talab qildilar. Kommunistlar shuni ta'kid-lashdiki, taraqqiyparvar de-mokratiya rivojining tugai maqsadi sotsializmdir, biroq Italiya kommunistlarining sotsializmi SSSR sotsia-lizmidan tubdan farqlanardi. U insonparvarlikning demok-ratiya tamoyillariga asoslanar va proletariat diktaturasi o’zboshimchaligidan yiroq oliy darajadagi sivilizatsiyaviy jamiyatni ko’zda tutardi.
Palmiro Tolyatti. Italiya kommunistlarining yo’lboshchisi xalqaro ishchi-lar harakatining yirik arbobi Palmiro Tolyatti (1893— 1964-yillar) edi.