Dori vositalarining sanoat texnologiyasi

12-MA’RUZA
Mavzu: Farmatsevtik korxonalarda havfsizlik vositalari
Reja:

1. 
   Xavfsizlikni ta’minlovchi asosiy shartlar
   
2. 
   Mashinalarning xavfli zonalari
   
3. 
   Muhofazalovchi to‘siq vositalari
   
4. 
   Saqlovchi muhofaza vositalar
   
5. 
   Blokirovka qurilmalari
   
6. 
   Signal tizimlari
   
7. 
   Sanoat xavfsizligi deklaratsiyasi
   

Xavfsizlikni ta’minlovchi asosiy shartlar
Ishlab chiqarishda asbob uskunalar konstruksiyalari, materiallari sifati, muxofazalovchi turdagi to‘siq va blokirovka uskunalari bilan ta’minlanganligi, sexlarda joylashtirish va ekspluatatsiya rejimlariga amal qilish asosida texnologik jarayon xavfsizligi va asbob uskunalar, mashina va apparatlar avariyalarini oldini olish chora tadbirlari xisoblanadi.
Asbob uskunalarni va jixozlarni joylashtirishda xavfli xuduni aniqlab, uni atrof muxitdan izolyasiya qilish kerak bo‘ladi. Avtomatlashtirish va mexanizatsiyalashtirish xavfsizlikni ta’minlashning asosiy yo‘llaridan biri bo‘lganligi uchun xavf darajasi yuqori bo‘lgan uskunalar presslash, kesadigan mexanizmlar, valsoviy mexanizmlar, nurlanish bilan ishlaydigan uskunalarni avtomatik ravishda ishlatish muxim xisoblanadi
YUqori bosim ostida ishlaydigan asbob uskunalar nazorat o‘lchov uskunalar va muxofazalovchi klapanlar bilan ta’minlangan bo‘lishi kerak.
Asbob uskunalarni xavfsizligin ta’minlash maqsadida toksik, portlovchi va changli moddalar ajralishi bilan boradigan uskunalarni germetikligiga axamiyat beriladi. Issiqlik ajralishi bilan boradigan uskunalar issiqlik izolyasiyasi qoplamasi bilan qoplanadi.
Ishlab chikarishda xavfsizlikni ta’minlash asosan kuyidagi tadbirlar yordamida amalga oshiriladi:
a)Texnikalarni xavfsizlik talablari asosida loyixalash va tayyorlash;
b)Xavfdan ximoyalanishning injener-texnik vositalaridan foydalanish;
v)Xavfsizlik texnologik jarayonlarni tadbik etish;
g)Ishchilarni xavfsizlik texnikasi buyicha malakali ukitish;
d)Xavfsiz ish joyi va ish sharoitini tashkillashtirish.
YUkorida ta’kidlangan tadbirlar amalda kompleks xolda kullanilgandagina ijobiy natijalarga tulikrok erishiladi. Vaxolanki, ushbu tadbirlarni ishlab chikish, birinchi navbatda xavfning turini, uning kelib chikish sabablarini urganishni talab etadi.
Hozirgi zamon mashinasozlik sanoati korxonalari sexlarida turli-tuman mashina-mexanizmlar, stanoklar, ko‘tarish kranlari, ish bajarish konveerlari va boshqa qurilmalar mavjudki, bularning hammasi bu erda ishlayotganlar uchun ma’lum xavf tug‘dirishi, agar ehtiyot chora-tadbirlarini belgilab qo‘yilmasa, baxtsiz hodisalar sodir bo‘lishi mumkin. Ishlab chiqarish samaradorligini oshirish, ish sharoitini yaxshilash va baxtsiz hodisalarni kamaytirishning birdan-bir yo‘li sanoat korxonalari sexlarini iloji boricha mexanizatsiyalashtirish, og‘ir ishlarni robot va avtomatlashtirilgan vositalar zimmasiga yuklash, sexlardagi umumiy ishlarni avtomatlashtirishga erishishdir.
Avtomatlashtirilgan tizimlarning ancha katta tezlikda harakat qilishi, ularning ishlash maydoni kengligi va ish turlarining xilma-xilligi, ularning ishlashi orqali, shuningdek atrofdagi ishchilar uchun xavf tug‘dirishi mumkin. Shuning uchun bunday tizimlarni tayyorlash va o‘rnatish ishlarida xavfsizlikni ta’minlash, ularning tuzilishining asosini tashkil qilishi zarur. Avtomatlashtirilgan tizimlarni yaratishda va ularni ishlatishda vujudga keladigan hamma xavfli vaziyatlarni hisobga olish va xavfsizlikni ta’minlash vositalari bilan jihozlashni unutmaslik kerak.
Mexanizatsiyalashning eng yuqori bosqichi avtomatlashtirishdir. Bunda har qanday ishchi bajarishi zarur bo‘lgan ish robotlar zimmasiga yuklanib, ishchilar qatnashmaydi. Sexni boshqarishni ta’minlovchi dasturlar tuzilib, bu dasturlar kompyuterlarga joylashtiriladi. Bunday boshqarish tizimlari ko‘pgina rivojlangan kapitalistik davlatlarning sanoat korxonalari va mashinasozligining asosini tashkil qiladi. Ilg‘or sanoat korxonalaridagi ba’zi bir sexlar bizda ham, shunday avtomatlashtirish tizimiga o‘tkazilgan. Ammo hozirgi sharoitda butun mashinasozlik tarmog‘ini avtomatlashtirish imkoniyati yo‘q. Shuning uchun ham avtomatlashtirilmagan ishlab chiqarish jarayonlarining xavfsizligini ta’minlash muhim vazifa xisoblanadi.
Sanoat korxonalarida ishlatiladigan mashina va mexanizmlar xavfsizligiga qo‘yiladigan asosiy talablar, ularning ishchilar uchun xavfsizligi, ularni tayyorlashda ishlatilgan materiallar mustaxkamligi, ishlatishda pishiq va ularni tashkil qilgan qismlar mustahkamligi hamda ishlatishning osonligi bilan belgilanadi. Ularning xavfsizligi standart tizimlari bilan belgilanadi.
Mashina va mexanizmlar xavfsizligini ta’minlash uchun uni loyihalashda qanday ish bajarishini hisobga olgan holda ish bajaruvchi qismlarini joylashtirishni ixcham usullarini topish, unga shakl berish va muhofaza qilish qurilmalarini joylashtirish bilan birga olib boriladi. Mashinaga o‘rnatilgan muhofaza vositalari uning asosiy qismi bilan uyg‘unlashib ketishi kerak, shuningdek, muhofaza vositalaridan foydalanish davomida boshqa masalalarni echishga xizmat qilishi mumkin. Xavflilik darajasi yuqori bo‘lgan jihozlar, masalan, bosim ostida ishlatiladigan qozonlar, kompressorlar, nasoslar va boshqalar ishlatilayotganda sanoatda xavfsiz ish olib borishni ta’minlash qo‘mitasi maxsus talablarini bajarishi shart.
Ma’lumki, sanoat korxonalari mashina va mexanizmlari elektr tokining asosiy iste’molchilari hisoblanadi, bunda ularni elektr xavfsizligi talablariga javob berishi axamiyatga ega. Shuningdek, sex uchastkalarida o‘rnatilgan stanoklar elektromagnit to‘lqinlari, radioaktiv moddalar ta’sirida bo‘lishi mumkin, havo muhitini zararlantiruvchi va ifloslovchi bug‘, changlar va gazlarni hisobga olish, albatta bulardan saqlanish chora-tadbirlari bo‘lishi kerak. Xavfsizlikni ta’minlash choralaridan biri mashina va mexanizmlarning ishlashini nazorat qiluvchi asbob uskuna va avtomatik boshqarish xamda muvofiqlantirish qurilmalari bilan jixozlash xisoblanadi. Sanoat korxonalariga o‘rnatiladigan jihozlar tartib bilan joylashtirilishi, ko‘zdan kechirish uchun qulay, moylash, qismlarga ajratib ta’mirlash, sozlash, bir joydan ikkinchi joyga ko‘chirish va boshqarish oson bo‘lishi kerak.