Dori vositalarining sanoat texnologiyasi

14–MA’RUZA
Mavzu: Farmatsevtik korxonalarni qurish va foydalanishda mehnatni muhofaza qilishga qaratilgan chora-tadbirlar.
Reja:

1. 
   Sanoat korxonalarini qurish va ishlatishga qo‘yiladigan asosiy talablar.
   
2. 
   Farmatsevtik korxonasini qurish uchun maydon tanlash.
   
3. 
   Farmatsevtik korxonasi hududi.
   
4. 
   Farmatsevtik korxonalarining xonalari. Toza xonalar.
   
5. 
   Farmatsevtik korxonalarini suv bilan ta’minlash va kanalizatsiya tizimlari.
   
6. 
   YOrdamchi bino va yordamchi xonalar.
   

Ishlab chiqarish jarayonlarini kompleks tarzdagi mexanizatsiyalashtirish va avtomatlashtirish mexnatni tashkillashtirish yuqori darajasini xarakterlaydi. Asbob uskuna, jixozlarni to‘g‘ri va qulay joylashtirish jarayonlarni uzluksizligini ta’minlaydi, bunda ish o‘rinlarini tashkillashtirish uchun maydon tanlash, yo‘laklarni joylashtirishga axamiyat berish zarur bo‘ladi. Bundan tashqari omborxona binolari texnika xavfsizligi qoidalari, shuningdek yong‘in xavfsizligi talablariga rioya qilingan xolda loyixalash va joylashtirish zarur.

Ishlab chiqarish binolarini qurish va loyixalashtirish mexnat muxofazasini, ish sharoitlarini e’tiborga olgan xolda ishlab chiqarish jarayonlarini aloxida jarayonlarida xavfli va zararli omillarini inoabatga olgan xolda texnologik jarayonlar xarakteridan kelib chiqiladi. Bunday xolatlarda eng yaxshi muxofaza choralaridan biri sexlarni, texnologik jarayonlarni va xavfli zona va uskunalarni aloxida joylashtirish, shuningdek chang va toksik moddalar ajralishi bilan kuztiladigan jarayonlar olib boriladigan ishlab chiqarish, yong‘in va portlashga xavfli uskuna va agregatlar joylashgan xona va binolarni germetikligini ta’minlashga axamiyat qaratiladi. Xavfsizlik sharoitlarini ta’minlash va qulay mexnat sharoitlarini yaratish maqsadida korxonalarni qurish va loyixalashtirishda issiq sexlarda ishlash, qo‘llanilayotgan reagentlar, erituvchilar, gaz va bug‘larning toksikligini, ajralayotgan changning zararli ta’siri, shovqin va titrash (vibratsiya) ga qarshi qaratilgan chora tadbirlarni inobatga olishni talab etadi.
Standartlar, ergonomika, mexnatni muxofaza qilishga doir qoidalar va me’yorlar talablariga javob bermaydigan ishlab chiqarish binolari va inshootlarini loyixalash, qurish hamda qayta qurish, ishlab chiqarish vositlarini ishlab chiqish, tayyorlash, ta’mirlash, texnologiyalarni joriy etishga, shu jumladan, xorijdan sotib olinganlarini joriy etishga yo‘l qo‘yilmaydi.
Sanoat korxonalarini qurishda ijtimoiy, iqtisodiy va siyosiy masalalar bilan bir qatorda, ushbu sanoat korxonasi qurilayotgan aholi yashaydigan joyning ekologiya muvozanati buzilmasligiga ahamiyat berish zarur.
Masalan, hozirgi zamonaviy texnologiya jarayonlari butunlay chiqindilarsiz ishlashi mumkin emas. Bu chiqindilar ma’lum miqdorda suv havzalarini, ko‘pgina qismi esa atrof-muhitni ifloslaydi. Sanoat korxonalarini aholini suv bilan ta’minlaydigan daryolar, ariqlar va ko‘llar yaqiniga qurish mumkin emas. Bundan tashqari sanoat korxonalaridan faqatgina ifloslangan suv emas, balki atrof-muhitni ifloslantiruvchi ko‘pgina kimyoviy moddalar ajralishi bilan kuzatiladi.
Sanoat korxonalarini aholi yashash punktlarida maxsus belgilangan maydonga joylashtiriladi. Bunda sanoat korxonasi joylashgan maydon aholi yashaydigan punktga nisbatan shamolning bosh yo‘nalishiga qarama-qarshi tomonda bo‘lishiga e’tibor beriladi. Agar iloji bo‘lsa, sanoat korxonasi quriladigan maydon aholi yashaydigan punktdan birmuncha olisroqda joylashtirilgani ma’qul. Bu holda ham, albatta shamolning bosh yo‘nalishi hisobga olinishi va sanoat korxonasi aholi yashaydigan punktga nisbatan shamol yo‘nalishida bo‘lishi maqsadga muvofiqdir.
Sanoat korxonasi bilan aholi yashaydigan punkt oralig‘idagi masofa sanitar-muhofaza oralig‘i deb ataladi. Bu sanitar-muhofaza oralig‘i sanoat korxonalari sinflariga qarab belgilanadi: 50, 100, 300, 500, 1000 m. Sanitar-muhofaza oralig‘i ko‘kalamzorlashtirilgan va sog‘lomlashtirish chora-tadbirlari belgilangan bo‘lishi kerak. Sanitar-muhofaza oralig‘iga doimiy yashash joylari, dam olish joylarini tashkil qilish, shuningdek, issiqlik hosil qilish va boshqa sanoat inshootlarini qurishga yo‘l qo‘yilmaydi. Bu oraliqlarga yong‘inga qarshi depo, avtotransport turish joylarini qurishga ruxsat etiladi. Ammo bu qurilishlar oraliq ko‘kalamzorlariga zarar keltirmasligi shart.
Sanoat korxonasini aholi yashaydigan punktga nisbatan joylashtirish va sanitar-muhofaza oraliqlarini belgilashdan tashqari uning maydonini tekislash, rejalashtirish ishlarini amalga oshirish kerak. Bunda yomg‘ir, qor suvlarini to‘xtamay oqib ketish yo‘llari, korxonada ishlatib ifloslangan suvlarni yig‘ish va tozalashni yo‘lga qo‘yish, er osti suvlarini darajasini belgilash, toshqin va boshqa holatlarda sanoat korxonasini suv bosib ketmasligini ta’minlash zarur. Bundan tashqari quyosh nurlarining sanoat korxonasi binolarini iloji boricha ko‘proq yoritishini ta’minlovchi vositalar hamda sanoat korxonalari xonalarini iloji boricha yaxshiroq tabiiy shamollatish vositalari bilan ta’minlashga e’tibor berilishi kerak.