Ádebiyat -klàSLÀr ushín sàBÀQLÍq qàràqàlpàqstàn Respublikàsı Xàlıq bilimlendiriw ministrligi tàstıyıqlàǵàn Qayta islengen hám tolıqtırılǵan 4-basılımı NÓkis «bilim» 2019 p I k I r b I l d I r I w s h I l e r

«Menıń juldızım» poeması haqqında.
Shàyırdıń «Måniń juldızım» 
pîemàsındà dà råàlistlik hám mifîlîgiyàlıq súwråtlåwlår àràlàsıp kålådi. 
Pîemàdàǵı birinshi àdàm, ekinshi àdàm, Eynshtåyn, Csillàrà, Sàks, 
birinshi àlàmàn, ekinshi àlàmàn, úshinshi àlàmàn sıyàqlı råàlistlik ob-
ràzlàr månån birgå, Sàzà, Ànà jår, Quyàsh, Ábåshiy ruwõ, Finiks 
sıyàqlı mifîlîgiyàlıq obràzlàr dà qàtnàsàdı. Bul pîemànıń tiykàrǵı idå-
yàsı àdàmzàttı qırǵın urısqà àlıp kålåtuǵın quràl-jàràqlàrdı shıǵàrmàw 
hám dúnyà õàlıqlàrın tınısh hám tàtıw turmıstà jàsàwǵà shàqırıw bîlıp 
tàbılàdı.

---

117
Dúnyàdà àdàmlàr hár qıylı bîlǵànındày pîemàdàǵı birinshi àdàm, 
Ànà jår, Quyàsh, Sàzà, birinshi àlàmàn, ekinshi àlàmàn, úshinshi 
àlàmàn-dúnyàdàǵı bárshå õàlıqlàrdıń àtınàn jàqsı hám tınısh jàsàwdıń 
táråpdàrı bîlsà, ekinshi àdàm óz elim, úyim, dúnyà-múlkim àmàn 
bîlsà, bàsqà eldi qàyǵırıwdıń nå kårågi bàr, dåp kåltå oylàydı. Ábåshiy 
ruwõ-jàwızlıqtıń, àsà kåtkån jàmànlıqtıń táråpdàrı bîlǵàn bîlsà, Sàks, 
Eynshtåyn, Csillàràlàr ózlåriniń àtîm hám yàdrî quràllàrın islåp shıq-
qànınà úlkån ókinish bildirådi. Dúnyà õàlıqlàrı mifîlîgiyàsındà otqà 
jànıp bîlıp, qàytà tirilåtuǵın ólmås qàhàrmàn Finiks obràzın dóråtådi. 
Shàyır pîemà qàhàrmànlàrınıń óz àrà diàlîglàrı hám tàrtıslàrı àrqàlı 
dúnyàdà jàqsı àdàmlàr táråpinån jàràtılıp àtırǵàn qàndày iygilikli islårdiń 
insànnıń ómiri ushın máńgilik ekånligin, àl, hárqàndày jàmàn hám 
jàwız háråkåtlårdiń ómiri qısqà ekånligin shåbår hám isånimli súwråtlåy 
àlǵàn. 
Usılàyınshà, T. Mátmuràtîv óziniń qısqà ómirindå-àq, õàlqımız àrà-
sınà tåråń màzmunlı pîeziyàlıq dóråtpålåri månån tàlàntlı lirik shàyır 
sıpàtındà tànıldı.
SÚYENEDI ADAMǴA ADAM
Qapalanıp tartqanda jábir,
Súyenedi adamǵa adam,
Quwanıshta jalǵızǵa awır,
Súyenedi adamǵa adam.
Diywal súyenedi diywalǵa
Tawlar súyenedi tawlarǵa,
Hárkim gezek-gezek miymanda,
Súyenedi adamǵa adam.
Ǵayrı demey milletin, ultın,
Alıs demey mákanın jurtın,
Áne sóytip biyǵárez, biypul, 
Súyenedi adamǵa adam.
Qulaq salıń doslarım, gápke,
Pır-pır uyqılap jatırǵan kátte.
Náresteni es bilip hátte,
Súyenedi adamǵa adam.

---

118
Kúnler keler, bilemen anıq,
Jer júzinen jaraq joǵalıp,
Qara kókirekler aǵarıp,
Súyenedi adamǵa adam.
Múriwbettiń shuǵlası túsip,
Bir-birewge kóriner ısıq,
Ne tapqanın bólisip iship,
Súyenedi adamǵa adam.
Qosıladı elge el kelip,
Dúnya gózzal men hám sen kelip,
Bir aybatlı asqar taw kórip,
Súyenedi adamǵa adam.
Kontinentler iyin tiresip,
Birin-biri turar súyesip,
Jaqsılıqtıń samalı esip,
Súyenedi adamǵa adam.
Okeannıń arjaqlarınan,
Bul dúnyanıń jan-jaqlarınan,
Qol berisip kórisip mudam,
Súyenedi adamǵa adam.
Jalǵız adam ǵárip, biyshara,
Birleskende kúshi qanshama,
Jerdi ózi súyep tursa da,
Súyenedi adamǵa adam.
* * *
Men jortaǵa jılay almayman,
Kúle almayman da jortaǵa.
Xalayıqtı qalay aldayman,
Aldaw bálesinen qorqaman.
Adam kóz jas tókpesin deseń,
Tildi sheńgel etip súyremeń,
Adam qaynap ketpesin desen,
Hárgiz, hárgiz jalǵan sóylemeń.

---

119
Haqıyqatlıq tússe qurdımǵa,
Jaǵıp izler edim mıń shıra...
Ǵarremligi basqalardıń da,
Júregimdi qoymas tınıshına.
Aytqanımnıń lekini mine:
Súyer bolsań eger, súy anıq.
Bir waqtaǵı ótirigime,
Túsimde de júrmen uyalıp.
Áwelden de adamiyzattıń,
Jegi qurtı ósek der edim.
Húreyi ushın hadalıy gáptiń,
Júregimdi tósep bereyin.
Nur alınar atomlı kózden...
Ótirikti aytıp onda men,
Aldasam da tek ilajsızdan,
Adam baxtı ushın aldar em.
* * *
Men haqqında shıǵarıp húkim,
Ayır meni bayram-toyıńnan.
Bolsın deseń shadlıǵım pútin,
Qosıǵımnan meni ayırmań.
Aq kókirek bolsa hár adam,
Sumlıq bolmas aqıl-oyında.
Ayır meni ótirik-jaladan,
Hadallıqtan meni ayırma.
Shadlıq tawıp usı bostannan,
Quwanıshım sıymas qoyınǵa.
Ayır meni jalǵan doslardan,
Hadal doslarımnan ayırma.
Bul dúnyada ıras sózlerden,
Qımbatıraq ne bar shayırǵa?
Ayır meni shiyrin túslerden,
Ashshı haqıyqattan ayırma.

---

120
Nebir-nebir awır júklerden,
Salmaq túsip tursın moyınǵa.
Ayır meni jeńilliklerden,
Awırlıqtan meni ayırma.
Watanıma sóz aytpa oynap,
Túsimde de onnan ayırma.
Jazalasań jazala baylap,
Ana jerde ósken qayıńǵa.
Shırayıńdı urlayın deseń,
Jaslıǵımnan ayır, qayılman.
Ardan juda qılmayın deseń,
Ana jerden meni ayırma.