Dawletmuratov Adilbay Mirzabaevich

wazıypaları


Bazar ekonomikası sharayatında pul aylanısın támiyinlewde bankler áhmiyetli rol oynaydı. Bank – pul qarjıların toplaw, jaylastırıw hám olardıń háreketin tártipke salıw menen shuǵıllanıwshı finanslıq institut.
Bankler xızmetiniń tiykarǵı táreplerinen biri kredit qatnasıqlarına xızmet etiw bolıp, olar kredit shólkemleriniń tiykarın quraydı.
Bank sisteması ádette eki dárejeli bolıp, óz ishine Orawlıq (emissiyalıq) bank
hám kommerciyalıq (depozitli) bankler diń tarmaq shaqapshaların aladı.
Oraylıq bankler, olar túrli mámleketlerde túrlishe ataladı. Mısalı, AQShta ol Rezerv sisteması, Ullı Britaniyada Angliya banki, Germaniyada Bundesbank, Ózbekstanda Oraylıq bank dep júrgiziledi. Oraylıq bankler – banklerdiń banki esaplanadı. Olar tómendegi wazıypalardı orınlaydı: pul emissiyasın ámelge asıradı, yaǵnıy puldı aylanısqa shıǵaradı; mámlekettiń altın-valyuta rezervlerin saqlaydı, yaǵnıy mámlekettiń qaznası esaplanadı; kredit rezervlerin bankler ortasında bólistiredi; mámlekettiń pul-kredit siyasatın ámelge asıradı, kreditke, ulıwma pul aylanısına tiyisli tártip-qaǵıydalardı islep shıǵıp, olarǵa tiykarlanıwdı qadaǵalaydı. Oraylıq bank birew boladı.
Kópshilik bankler kommerciyalıq bankler esaplanadı, olar kópshilikti quraydı. Olardıń kapitalı óziniń pulı hám klientlerdiń qoyǵan pulınan ibarat boladı. Kommerciyalıq bankler pul amanatları hám qımbat bahalı buyımlardı saqlaydı, pul operaciyaların ótkeredi, kredit beredi, konsalting jumısları menen shuǵıllanadı. Jer júzindegi bankler óz klientlerine 600 túrli xızmet kórsetedi. Bankler de basqa firmalar sıyaqlı payda alıwdı gózleydi.
Bank óz xızmetinde tómendegi principlerge tiykarlanadı:

1. 
   Klientlerdiń mápine ústinlik beriw, olar ushın gúresiw.
   
2. 
   Rentabelli bolıw – payda alıp islew.
   
3. 
   Básekide qatnasıw.
   
4. 
   Táwekelshilikke barıw.
   
5. 
   Likvidli bolıw, yaǵnıy óz qarjıların naq pulǵa aylandıra alıw.