Davlat byudjeti” fanidan O’quv uslubiy majmua

«Samaradorlik» atamasi juda ham ko’p ma’noga egadir. Bu atama ba’zida, barcha dastur o’lchovini qamrab oluvchi vazifasida ishlatilishi ham mumkin. Ishlab chiqarish konseptsiyasi unumdorligini kamaytirgan holda, bu yondoshuv resurs ajratish va ishlarni taqqoslash bilan shug’ullanadi. Bunda ishlab chiqarish unumdorligi uchun darajalar ko’pincha ishlatiladi. Bularga misol qilib, ishchilarning ish o’rganish dasturi uchun ketgan xarajatlarni yakunlagan ishchilar soniga nisbatini olishimiz mumkin, bunda biz bir yakunlagan ishchi uchun o’rtacha ketgan xarajatni topamiz. Ish haqi stavkalari va turli xarajatlar ortishiga qaramay o’rtacha qiymati bir yildan boshqasiga doimiy qolsa, so’ng taxmin birligi yanada samarali bo’ladi. OMB OMB Circular A-11dagi tashkilotlar, idoralar samaradorlik yutuqlari bo’yicha hisobotni berishi lozim, masalan, kishlok xo’jaligi uchun hosildorlik asosiy ko’rsatkich bo’la oladi.
Mahsuldorlik o’lchamlari doimiy va tezkor yuritishni talab qiladi. Agar hodimlar bir guruh bo’lib bir necha xil faoliyatni amalga oshirsa, so’ng har bir hodim tomonidan har bir sodir bo’lgan tadbir uchun hisobot tizimi talab qilinadi. Bu hisob-kitoblar ba’zan kundalik hisobot shakllari orqali amalga oshiriladi. Ko’pincha, davlat va mahalliy politsiya patrullik uchun sarflagan soati bo’yicha kundalik hisobotlarni, tekshirishlarni, sudda guvohlik berishlarni va boshqalarni kunda yozib borishi kerak. Murakkab tizimlarda haftalik, oylik yoki choraklik hisobot shakllaridan foydalanish mumkin. Shuningdek, buxgalteriya tizimlari faoliyati bilan bog’liq bo’lmagan xarajatlarni ajratish kerak.
Dastur uchun so’nggi baho berish o’lchami kerak. Ehtiyot chora xizmat darajasi va buning uchun extiyoj o’rtasidagi farq ko’rsatiladi. Ishchilar uchun o’quv dasturi etarli ish qobiliyatiga ega bo’lmagan ishchilarning sonini aniqlash uchun zarur bo’lgan o’lchamdir. Shuning uchun o’rgatishni talab qiladi.
Muhokamada zaruriyat, ehtiyotkorlik haqida bir necha fikrlarni va’da qilib, ijtimoiy ko’rsatkichlarga to’liq qaytdik. O’lchamlarning turlari orasidagi farqlarni ko’rsatish uchun bir necha misollarni keltirdik. Misol uchun, yong’indan jabr ko’rgan shahar, o’t o’chirish bo’limining ta’siri va zarur bo’lgan xizmatlar ko’rsatkichlarining dollardagi qiymati ijtimoiy ko’rsatkich ko’rinishida bo’lishi mumkin»¹.