Дала экинларининг асосий зараркунандалари

Найза бошли хасва
Aetia furcula F.
Зарари. Бунинг вояга етгани ва личинкаси буғдой ва арпа экинларига худди зарарли хасва сингари шикаст етказади, аммо найза бошли хасвалар камроқ урчийди ва булардан келадиган зиён ҳам унчалик катта бўлмайди.
Найза бошли хасва ўсимликнинг яшил қисмини, ёш ва пишган бошоқ донини ҳамда илдизларини еб зарар етказади, ҳатто экин ўрилгандан кейин ҳам зарар етказади (Антова). Бу ҳашарот Марказий Осиёда асосан баҳори ғалла экинларини зарарлайди.
Тарқалиши. Найза бошли хасва Марказий Осиёда, Кавказ ортида, Россиянинг Европа қисмининг шарқи-жанубида, Ғарбий Европада ва Кичик Осиёда учрайди.
Таърифи. Вояга етган хасва 9—11 мм катталикда; оч сариқ тусда; боши, орқасининг олдинги қисми ва қалқони бўйлаб оқиш йўл ўтади қанотустлигининг тери қисмида қўнғир нуқталар бор. Боши учбурчак шаклида. Тухуми шарсимон, хира-сарғиш тусда, диаметри 0,75 мм ча бўлади.
Личинкаси дастлабки ёшида деярли юмалоқ. Тухумдан чиққандан кейин сариқ, кейинчалик қўнғир тусга киради. Личинка пўст ташлаганидан кейин овал шаклига киради ва уларнинг танасида қорамтир, қизил йўл ва нуқталар пайдо бўлади.
Ҳаёт кечириши. Найза бошли хасва вояга етганда чўлдаги бегона ўтлар орасида қишлайди. Баъзан булар анча катта тўда бўлиб қишлайдилар.
Март—апрел ойларида қишки уйқудан уйғониб ўрмалай бошлайди, аммо ҳаво совуқ бўлган кунлари бегона ўтлар орасига кириб кетади. Хасвалар ўйғониши биланоқ ғалла экинига ўтиши мумкии, аммо булар экинда апрел ўртасидан илгари кўплаб пайдо бўлмайди.
Найза бошли хасва апрел май ойларида тухум қўйишга киришади, бунда урғочи хасвалар тўда-тўда бўлиб олади, тухумини асосан кечаси баланд бўйли бегона ўтларга, айниқса янтоққа қўяди (Соколов).
Тухумдан бир ярим-икки ҳафта ичида личинка чиқиб, булар дастлабки вақтларда шу туғилган ўсимликларнинг ўзида яшайди; личинкалар иккинчи ёшидан бошлаб яқин орадаги баҳори буғдой майсаларига ўтади.
Хасвалар янги авлодининг вояга етганлари водийларда июнда пайдо бўлади. Плотников, Соколов маълумотларига қараганда, июн ойидаёқ уйқуга киради; аммо тоғлик минтақаларда хасва анча кечроқ вақтларгача фаол ҳолда яшайди (Антова). Найза бошли хасва айрим йилларда зарарли хасва каби кўплаб пайдо бўлади. Найза бошли хасвалар тухумини ҳам зарарли хасва тухумини шикастлайдиган паразитлар зарарлайди.