Буюк Дедактика

Демак ҳеч мустасносиз ҳамма билим олиш керак. 10. Демак инсон, бўлиб тўғилганларнинг ҳаммаси ҳеч шубҳасиз, одам бўлиши учун, ва аксинча ёввойи ҳайвон, ваҳший махлуқ, тепса-тебранмас аҳмоқ бўлиб қолмаслига учун,билим олиши зарур. "Бошқалардан устунроқ бўлишнинг сири хам кўпроқ ўқиб ўрганишдадир. Демак бу бобни Премудр китобидан олинган қуйидаги сўзлар билан хулосаласак бўлади: «Донишмандлик ва насиҳатни назар-писанд қилмайдиган киши — бахтсиэдир, бундан киши мақсадига ҳам эриша олмайди, унинг меҳнати ҳам зоя кетади, бировга фойдаси ҳам тегмайди» (Пре­мудр., III, 12).
VII боб


ИНСОНГА ИЛМ БЕРИШНИ БОЛАЛИК ЧОҒИДАН БОШЛАМОҚ КЕРАК.
ЎҚИТИШ, ФАҚАТ ЁШЛИК ЙИЛЛАРИДАГИНА САМАРАЛИ БЎЛАДИ.


Инсон дарахтга ўхшайди 1. Бу соҳада инсон билан дарахт бир-бирига ўхшайди. Ҳар ҳолда мевали дарахт (олма, ноқ, анжир, ток) лар қаровсиз колдирилган тақдирда ҳам ўсиши мумкин, лекин бундай холатда ўсимлик ёввойилашиб, мевасининг таъми бузилади, мазали ва ширин мева олиш учун эса тажрибали боғбон кўчат ўтқазиши, суғориб, дарахт тагига ишлов бериши, уни бутаб туриши зарур. Бошқа мавжудотлар сингари инсон ҳам ўзи ўсиб улғайиши мумкин, лекин, ҳар холда унга донишмандлик хушахлоқлик ва тақводорлик қаламчалари авайлаб пайванд қилинмаса, у онгли, доно, хушахлоқ ва тақводор мавжудот бўла олмайди. Дарахт кўчатини ёшлик пайтида пайванд қилиш лозимлигини унутмаслик керак.
Инсонга илм беришни болалик чоғида бошламоқ керак: 1.Умр боқий эмас. 2. Инсонда бунинг учун олтита асос бор. Биринчиси, умр боқий эмас, ҳаёт билан видолашишга тўғри келади, лекин қаерда ва қачон ҳеч ким билмайди. Аммо, зарур тайёргарлик кўрмасдан оламдан ўтиш катта хатолик бўлур эдики, сўнгра уни тузатиб ҳам бўлмайди. Шубҳасиз, ҳаёт шунинг учун берилганки, инсон ё худонинг марҳаматига сазовор бўлади, ёки абадий унинг ғазабига учрайди. Бола она корнида шаклланиб, тўғилган пайтда мабодо унинг бирор аъзоси кам ёки ортиқ бўлса, демак у, бутун умр бўйи шу нуқсон билан ҳаёт кечиради. Биз ҳаёт пайтимизда руҳимиз худонинг ҳақ эканлигини танийди ва у билан бирлашиш учун хозирлик кўради, мабодо бирор кимса тириклигида бунга эриша олмаса, вафот этгач бунинг учун, ҳатто имкон ҳам, вақт ҳам бўлмайди. Бундай жуда муҳим нарса ҳақида гап бораётгани учун ҳам имиллаш ярамайди, токи ҳеч ким рафлатда қолмасин.