Буюк Дедактика

Диққат қилишга одатланишнинг жуда катта аҳамияти бор. 22. Дикқатни бир жойга тўплашни бундай ҳар куни машқ қилиш ёшлар учун фақат ўқиш давридагина фойдали бўлиб қолмасдан балки ҳаётда ҳам қўл келади. Албатта бир неча йил давомида доимо зийрак бўлишга одатланиб, натижада киши ўзи ишини ҳушёрлик билан, бировнинг мадад бериши, намуна кўрсатишини кутмай бажараверадиган бўлади. Агар мактаблар айнан шундай қилиб ташкил этилса, яқин келажакда бизда энг ишчан одамларнинг сони жуда кўпайиб кетса ажаб эмас.
Эътироз: лекин бунда айрим ўқувчиларга ва ҳаммага етарли эътибор бериш мумкинми? Мумкин? 1.Ўнбошиларнинг ёрдами билан. 23. Лекин, хар ҳолда, айрим ўқувчиларни назорат килиб бориш зарур, яъни айрим ўқувчиларга ўз китобларини тоза тутишини, сабоқни қанчалик тўғри ёзиб келишини, дарсни қанчалик яхши эсда қолдириши кабиларни кузатиб боришлари керак-_:ку, деб эътироз билдиришларининг ёрдами билан мумкин. Жавоб: ҳамма ўқувчидан ҳар куни сўраш ва ҳамманинг дафтарини ҳар куни кўриб чиқишнинг ҳеч зарурати йўқ. Чунки муаллимнинг ёрдамчилари— ўнбошилар бор, уларнинг ҳар бири ўз ўртоқларининг ишини куза­тиб, назорат қилиб боради. 2. Муаллимнинг ўзи. 24. Муаллимнинг ўзи фақат бош кузатувчи
сифатида унга, гоҳ бунга қараб, айниқса ишонч камроқ бўлган ўқувчиларнинг ишини


¹ Декурмап — латинчадан таржимаси қнбоши демакдир. Бу ибора латин-ча фесем — қн сўзидаи олинган. Ун киши бошлиги, масалаи', суворалар. суд-лар, сенаторлар, мирзалар унбошиси шу сўздан олинган. Коменский ҳар унта болага ўқиши ва ахлоқи энг яхши ўқувчи унбоши бўлади деб тахмин қилган.
² Латинча текстида ҳам, русча текстида хам 21- параграф туширнб
қолдирилган.


кўздан кечириб боради. Масалан, ёдлаб келишга берилган текстни бир, икки, уч ўқувчи айтиб берса ҳам, муаллим қобилиятлироқ ва бўшроқ ўқувчиларнинг қанчасини бирин-кетин чақириб сўраса ҳам бари бир синфдаги хамма ўқувчи тинглаб туриши керак. Бунда; ҳамма ўқувчи жавоб беришга ҳар доим тайёр бўлиб туради, чунки хар бир ўқувчи, мендан сўраб қолиши мумкин, деб ҳозирлик кўриб туради. Мўлжалдаги бола яхши жавоб бера бошласа, муаллим уни тўхтатиб давомини бошқа ўқувчидан сўрайди. Агар бу ўқувчи хам тутилмай дарҳол жавоб бера бошласа, қол­ган қисмини яна бошқа ўқувчига айттиради. Шу тариқа бир неча боладан сўрагач, муаллим бу темани ҳамма ўқувчи ўзлаштириб олганига ишонч ҳосил қилади.