Buxoro muhandislik-texnologiya instituti

raqobatbardosh bo‗lsa, uning narxi ham shunchalik oshadi. 
              Bugungi  kunda  xalq  xo‘jaligi  turli  sanoatlardan  tashkil  topgan  bo‘lib,  ular 
inson  ehtiyoji  uchun  zarur  bo‘lgan  ashyolarni  va  mahsulotlarni  ishlab  chiqarishga 
qaratilgandir.  Bularga  mashinasozlik, transport,  to‘qimachilik,  oziq-ovqat  sanoati  va 
boshqalarni  misol  keltirish  mumkin.  Sanoatlar  orasida  oziq-ovqat  sanoatining  o‘rni 
va roli, ahamiyati yuqoridir.  
      Oziq-ovqat  sanoati  kundalik  iste`moli  uchun  zarur  bo‘lgan  mahsulotlarni  ishlab 
chiqarishga yo‘naltirilgan bo‘lib oziq-ovqat sanoati ishlab chiqariladigan mahsulotlar 
hajmi,  turlari,  ko‘rsatkichlari  va  boshqa  belgilari  bo‘yicha  xalq  Xo‘jaligida  muhim 
o‘rinni  egallaydi.  O‘z  navbatida  bu  sanoat  turli  tarmoqlar  va  sohalardan  tashkil 
topgandir. Bularga don va don mahsulotlarni saqlash va qayta ishlash, non, qandolat 
mahsulotlari  ishlab  chiqarish,  konservalar  tayyorlash,  yaxna  ichimliklar,  o‘simlik 
moylari va yog‘larni qayta ishlash, go‘sht va go‘sht mahsulotlarini o‘z ichiga oladi. 
     Har bir tarmoq chiqaradigan mahsulotlari ularni ishlab chiqarish uslubiyoti turlari 
bilan o‘zaro farqlanadi. 
     Iste`mol  mahsulotlarini  ishlab  chiqarilishi,  ozuqaviyligi,  energetik  qobiliyati  va 
boshqa  xususiyatlari,  ularni  ishlab  chiqarish  usullariga,  amalga  oshirilishiga  va 
jarayonlarni nazariy asoslanishiga bog‘liqdir. 
     Darslikni yozishdan maqsad: talabalarga oziq-ovqat mahsulotlari ishlab chiqarish 
texnik jarayonlarini  va usullarini o‘rganish, ularning nazariy asoslarini baholash va 
taxlil  etish,  oziq-ovqat  xom  ashyosi  va  mahsulotlarini  saqlash  hamda  qayta  ishlash 
usullarini  egallash,  ularni  nazariy  jihatdan  baholash,  iste`mol  mahsulotlarini  ishlab 
chiqarish ma`lum bir qonuniyatlarga asoslangan. 
     Texnologik  jarayonlarni  va  ularning  usullarni  amalga  oshirish  shart-sharoitlarini 
o‘rganishda quyidagi vazifalar kelib chiqadi  
-  iste`mol mahsulotlarini sifatini oshirishga erishish, kam chiqimli,  
-  kam  sarfli  yuqori  darajadagi  ozuqalikka  va  energetik  qobiliyatga  ega  bo‘lgan 
mahsulotlarni tayyorlashni joriy etish,  

---

5 
 
-  mahsulotlarni  ishlab  chiqarishda  ilg‘or  zamonaviy  va  ilmiy  asoslanilgan  usullarni 
qo‘llash  ishlab  chiqarishda  ekologik  toza  texnologiyalarni  va  muhitlarni  joriy 
etishdan iboratdir. 
       Oziq-ovqat  mahsulotlarini  ishlab  chiqarishni,  jarayonlarni,  texnologiyalarni 
amalga  oshirilishi  bilan  bog‘liq,  shu  sababli  dastlab  jarayon  va  texnologiya 
tushunchalariga ega bo‘lishimiz kerak. 
      Jarayon  -  manba  va  ashyoga  ma`lum  bir  ta`sir  ettirilib,  uning  xususiyatlarini 
o‘zlashtirilishi.  Masalan:  qaynatish,  cho‘ktirish,  tindirish,  dog‘lash,  bijg‘itish  va 
boshqalar. 
      ―Texnologiya‖  so‘zi  ikkita  tushunchani  birlashtiradi:  ―techno‖  bu  usul,    kasb, 
mahorat  ,  ―logos‖  esa  fan  degan  ma‘noni  bildiradi.  Bundan  tashqari  manbaga  va 
ashyoga  bosqichli  usulda  bir  nechta  jarayonlarni  amalga  oshirib,  undan  tubdan 
ko‘rsatkichlari  va  tarkibi  bilan  farqlanuvchi  yangi  mahsulot  ishlab  chiqarilishi 
tushuniladi.  Boshqacha  qilib  izohlaganda  texnologiya  jarayonlar  yig‘indisini  yoki 
jamlanmasini  izohlaydi.    Masalan:  undan  non  tayyorlash  quyidagi  bosqichlar  orqali 
olib  boriladi.  Xom  ashyoni  tanlash,  uni  saralash,  elash,  xamir  qorish,  xamirni 
bijg‘itish,  shakllash  va  natijada  non  tayyorlash  yoki  moyli  xom-ashyolar,  o‘simlik 
moylari  ishlab  chiqarish  va  boshqalar.  Jarayon  texnologiyalarning  olib  borilishi 
texnologik  qurilmalardan,    jihozlar,  moslamalar  va  vositalarni  qo‘llash  asosida 
amalga  oshiriladi.  Yuqoridagilardan  asoslanib  bizlar  oziq-ovqat  mahsulotlari  ishlab 
chiqarish jarayonlari texnologiyalar texnikasini o‘rganib, ularni nazariy asoslaymiz.