Buxoro muhandislik- texnologiya instituti

10.2. Marketing tadqiqotlarida qo’llaniladigan uslublar tavsifi
Bozor sharoitidagi korxonalar, xaridorlarning talablari asosida o’z mahsulotlari va xizmatlarini tashkil etishlari, mahsulotlarning raqobatbardoshiligini oshirishlari, mahsulotning yashash davriga asoslanib korxonaning faoliyat yo’nalishlarini aniqlashlari, o’z firma uslublarini ishlab chiqishlari shart va hokazo. Hozirda O’zbekistondagi korxona va firmalar ham marketing tadqiqotlari o’tkazishmoqda. Masalan, davlatimizda faoliyat ko’rsatayotgan ko’pgina qo’shma korxonalar va boshqa yirik korxonalar muntazam ravishda marketing tadqiqotlarini olib boradilar. Har qanday marketing tadqiqotining muvaffaqiyati pirovardida unga nisbatan jamiyatda paydo bo’lgan ishonchga bog’liq ekan, tadqiqot natijasida olingan ma’lumotlar ishlab chiqaruvchilar, ta’minotchi, vositachi, keng iste’molchilar ommasining talabi, qarashlari, tabiati haqidagi ma’lumotlar bilan ta’minlashga xizmat qiladi.
Bu ma’lumotlar manbaiga va ko’zlagan maqsadiga binoan birlamchi va ikkilamchi bo’lishi mumkin. Ikkilamchi ma’lumotlar yig’ini arzonligi va manbalarining yetarli darajada xilma-xilligi bilan farqlanadi. Bu ma’lumotlar muammoga aniqlik kiritmasa agar, birlamchi ma’lumotlar yig’ish kerak bo’ladi.
Iste’molchilarning istak va xoxishlarini ko’rsatish maqsadida o’tkaziladigan izlanish tadqiqoti rasmiy tadqiqotlar deyiladi.
Statistik tahlillar olish maqsadida ko’p miqdordagi xaridlardan pochta orqali yoki shaxsiy intervyular borasida ma’lumot olishni mo’ljallangan tadqiqot miqdoriy tadqiqot deyiladi.
Amaliyotda firmalar marketing tadqiqotlarida birlamchi ma’lumotlarni yig’ishni samaraliroq natija beradi deb hisoblashadi.
Marketing tadqiqotlarida birlamchi axborot yig’ish juda muhimdir, sababi birinchi darajali ma’lumotlar iiste’molchilar fikrini to’liq va to’g’ri o’rganishda yordamlashadi.
Birlamchi axborot yig’ishning 4 ta asosiy uslubi mavjud:
A) kuzatuv - analitik uslub bo’lib, bunda tadqiqotlar nazoratchisi real vaqt va muhit sharoitida bo’layotgan jarayonni kuzatib boradi. Bu uslub bilan iste’molchi, xaridorlarning xulqi va suhbati o’rganiladi.⁴²