Buxoro muhandislik- texnologiya instituti

6.2-jadval. Makromuhit omillari tarkibi

Ijtimoiy -madaniy	Iqtisodiy	Huquqiy-siyosiy	Texnologik	Ekologik
Demografik Aholi yosh tarki-bining o’zgarishi Ish kuchi tarki-bida o’zgarish; Ma’lumotlilik-da o’zgarish; Oila tarkibida-gi o’zgarish Madaniyat Jinslar roli al-mashinishi; Urf-odatlar xilma-xilligi O’zgaruvchan qad-riyatlar	Daromad va yangi iqtiso-diy sharoit-lar Inflyasiya Ishlab chiqarish samara-dorligi Ishsizlik darajasi	Konsyumerizm Konsyumerizmga firmalar munosa-bati Konsyumerizmga davlatning munosabati Qonunlar Monopoliyalarga qarshi qonunchilik Iste’molchi manfaatlarini himoya qiluvchi qo-nunlar	Texnologik in-novasiyaning ta’siri Global texnolo-giyalar	Ekologik mas’uliyatni oshi-rish Ekologik omillarga global nuqtai nazardan munosabat

Ushbu mikromuhit elementlari va makromuhitni tashkil etuvchi kuchlar olimlar tomonidan turlicha turkumlanadi. Masalan, D.Evans va B.Berman fikrlariga ko’ra, marketing amalga oshirilayotgan muhitni firma rahbariyati va marketing mutaxassislari tomonidan nazorat etiladigan va nazorat etilmaydigan omillar guruhiga bo’lib o’rganish maqsadga muvofiq. Ushbu yondoshishni D.Evans va B.Berman firma rahbariyati va marketing mutaxassislari tomonidan amalga oshirilayotgan amaliy hatti-harakatlarda, boshqarish sohasidagi chora va tadbirlarda deb asoslaydilar va baholaydilar.¹⁴
Ushbu ilmiy yondoshish va amaliy tahlil ijobiy jihatlarga ega va u izlanishning asosiy mezoni sifatida marketingni tashkil etish va boshqarish vazifalarini birlamchi qilib qo’yadi. Marketingni makro va mikromuhitlarga turkumlab o’rganish klassik tarzda bo’lib, u tashqi o’zgarishlar ko’lamini o’ta tartibli tizimga solib o’rganish va inobatga olish imkonini beradi.
Demak, marketing muhitida nazorat qilinadigan va nazorat qilinmaydigan omillar bo’lib, ular ta’sirga berilishi bo’yicha bir-biridan farqlanadi.
Ichki muhitni shakllantiruvchi omillar, firma rahbariyati tomonidan nazorat qilinadigan - texnologik jarayon, moliyaviy ahvoli, tashkiliy tuzilishi, bozorni tanlash va boshqalar bilan bog’liqdir. Nazorat qilinadigan omillarni tashkilot va uning marketing xizmati boshqaradi. Ana shu omillardan marketing xizmati tomonidan nazorat qilinmaydigan ayrimlarini oliy rahbariyat boshqaradi. Uncha katta bo’lmagan yoki o’rtacha tashkilotlarda umumiy siyosat masalalarini ham marketing qarorlarini ham, bir shaxs odatda mulk egasi yoki oliy rahbar qabul qiladi, lekin bunday hollarda dastavval umumiy maqsadlarni belgilash, so’ngra ularga marketing rejalarini moslashtirish kerak.