Bugungi kunda dunyo miqiyosida oziq-ovqatga bo‘lgan ehtiyojning ortib borishi, ichki suv havzalari biologik potensialidan, jumladan, baliq resurslaridan oqilona foydalanishni taqozo etmoqda

1-rasm. Qora baliq (Schizothorax intermedius)

yashayotganini ko‘rish mumkin. Aholi ularni muhofaza qilib turgani uchun buloq suvi ham toza, zuluk kabi zararli hayvonlar ham yo‘q. Namangan viloyatidagi Baliqko‘lda yashovchi qora baliqlar pista chaqa oladi, u suv yuzasiga tashlangan pistani suv ostiga olib tushib ketadi va chaqib yeb, po‘chog‘ini chiqarib yuboradi. Qora baliqni zaharli ekanligini baliqchilar azaldan bilishadi. Shuning uchun uni ovqatga ishlatishda qorin devoridagi qora parda va uvildirig‘ini tozalab olib tashlashar edi. Tadqiqotlardan ma’lum bo‘lishicha faqat uvildirig‘i zaharli ekan. Ammo qora baliqni iste’mol qilishda ehtiyot bo‘lish kerak.[6.124]

Yaydoq ko‘kcha (Diptychus dubowskii)- Yaydoq osman, Scaleless osman, Goliy osman. 1874-yil Kessler tomonidan aniqlangan. Karpsimonlar oilasining bir turi. Tog‘ balig‘i O‘rta Osiyoda Sirdaryo havzasining tog‘li daryolarida, Balxash, Issiqko‘l, Chu, Talas, Chirchiq havzalarida tarqalgan. U suvi sovuq, tiniq, tez oqadigan, tagi toshloq yoki qumloq havzalarda yashaydi. Tanasi yalang‘ochrok. Tangachalari faqat yon chizig‘i va ko‘krak suzgich qanotining boshlanish qismida mavjud. Orqa suzgich qanotidagi shu’lalar soni II-III 7-9 ta, anal suzgich qanotida II-III 5 ta. Yon chizig‘ida 82-110 tangacha bor. Tana uzunligi 45-50 sm.gacha boradi, og‘irligi 3 kg gacha.[32.48] Rangi o‘zgaruvchan, loyqa suvda, orqasi qo‘ng‘ir yoki ko‘m-ko‘k, yon tomonlari oqish bo‘ladi. Urchish davrida esa rangi sarg‘ayib ketadi. Og‘zi pastga qaragan, burchaklarida kalta mo‘ynalari bor. Yaydoq ko‘kcha qishin-yozin, hatto urchish davrida ham oziqlanishdan qaolmaydi. Chavoqlari mayda plankton organizmlar bilan, kattalari esa turli hayvonlar, mayda baliqlar va molluskalar bilan oziqlanadi. erkagi 4-5, urg‘ochisi 6-7 yoshida voyaga etadi Urchish ancha uzoq-apreldan to sentyabr oyigacha davom etadi. Uvildirig‘i yirik va zaharli bo‘lishiga qaramay ko‘pgina mayda baliqlar u bilan oziqlanadi.

2-rasm. Yaydoq ko‘kcha (Diptychus dubowskii)
Uvildirig‘ini suv ostidagi toshli joylarga bir porsiyada tashlaydi. 1-10 mingtacha uvildiriq tashlashi uning serpushtligi-dan dalolat beradi. Suv ostidagi umurtqasizlar bilan oziqlanadi. Tuxumlari dastlab suv ostidagi tosh va shag‘allarga yopishib qoladi, so‘ngra ko‘p o‘tmay yopishqoqlik xususiyatini yo‘qotadi va toshdan ajralib, suv tagida oqib yuradi. Ko‘lda yashaydiganlarning aksariyati urchish davrida daryoga o‘tadi. Issiqko‘lda asosiy ovlanadigan baliqlardan biri, har yili bir necha yuz sentnerlab tutiladi. Havaskor baliq ovlovchilar ob’ekti.