Bugungi kunda dunyo miqiyosida oziq-ovqatga bo‘lgan ehtiyojning ortib borishi, ichki suv havzalari biologik potensialidan, jumladan, baliq resurslaridan oqilona foydalanishni taqozo etmoqda

3-BOB. TABIIY VA SUN’IY SUV HAVZALARIDA SANOAT AHAMIYAT EGA BO’LMAGAN BALIQLARNING TARQALISHI, BIOEKOLOGIK XUXUSIYATLARI HAMDA ULARNING BALIQCHILIKDAGI
3.1. Sanoat ahamiyatiga ega bo‘lmagan baliqlarning daryo, ko‘l va suv omborlarida tarqalishi va bioekologik xususiyatlari.
Qora baliq (Schizothorax intermedius) Marinka, Zarda baliq ham deb ataladi. 1972-yilda Kessler tomonidan aniqlangan. Karpnamo baliqlar turkumining bir turi. O‘rta Osiyo va Shimoliy Hindiston daryolarida tarqalgan. Chuchuk suvda yashovchi baliq O‘rta Osiyoda Amudaryo va Sirdaryo manbalarida, ko‘pgina suv havzalarida, jumladan, ko‘l va buloqlarda ba’zan tog‘ ko‘llarida ham uchrab turadi. Odatda suvi sovuq, toza va tez oqadigan havzalarda hayot kechiradi. Og‘zi pastki yoki yarim pastki. Tangachalari mayda. Anal teshigi va anal suzgich qanotining asosi qator kengaygan tangachalar (yoriq) bilan qoplangan. Qorin pardasi qora rangda. Orqa suzgich qanotidagi shu’lalar soni III-IV 7-9 ta, anal suzgich qanotida III 5 ta.Yon chizig‘ida 85-122 ta tangacha ko‘rinib turadi. Tana uzunligi 45sm.gacha, og‘irligi 1,5 kg.gacha boradi.[ 32.47]Rangi yashaydigan muhitga bog‘liq. Loyqa suvli daryolarda yashovchilarning orqasi och kulrang, yon tomonlari xira kumushrang. Tiniq suvda yashaydiganlarning orqasi qoramtir yoki bo‘zrang, boshi ko‘kimtir, yonlari esa sarg‘ish bo‘ladi. O‘g‘zi boshining oldida o‘rnashgan, labi qalin, og‘zining burchaklarida 1 juftdan mo‘ylovlari bor. Yelka qanotining birinchi shu’lasi qattiq va uchli suv osti kamarlarga kirib yotadi, tunda aktiv hayot kechiradi. Bu baliq pana erlarga yashirinib yotishni yaxshi ko‘radi. Toshlar va qotib qolgan loylar ustiga yopishgan o‘simlik va hayvonlarni shox modda bilan qoplangan o‘tkir qirrali pastki jag‘i yordamida qirib olib eydi. Chavoqlari mayda planktonlar, qisqichbaqalar bilan oziqlanadi, kattalari esa yirtqichlilik bilan hayot kechiradi. 3-4 yoshida voyaga etadi, butun yoz bo‘yi urchiydi. Mart va aprel oylarida, hatto sentyabrda ham uvildirig‘i to‘la to‘la etilgan urg‘ochilarini uchratish mumkin. Serpushtliligi yoshiga bog‘liq-kattalari 10000 tagacha va undan ham ko‘proq uvildiriq tashlashi mumkin. Uvildirig‘ini tagi toshloq yoki qumloq, suvi sekin oqadigan sayyoz erlarga qo‘yadi. Tuxumdan yangi chiqqan chavoqlari may oyidan avgustgacha uchrab turadi. Nisbatan sekin o‘sadi, 20 yoshida eng kattasini bo‘yi 60 sm keladi, bundan yirigi uchramagan. Baliqchilikda unchalik ahamiyati yo‘q. Go‘shtining mazasi bilan gulmoxidan qolishmaydi, binobarin uni qo‘riqlash va ko‘paytirish kerak. Ko‘p zamonlardan buyon aholi suv havzalarini zulukdan tozalash maqsadida bu baliqni ko‘paytirib keladi. Hozirda ham Nurotadagi katta buloqlarda qora baliqlar gala bo‘lib