Ботаника ва ўсимликлар физологияси

 
Xloroplast
Yadro 
 
Vokuolа 
Vokuola membranasi
Sitoplazma 
Sitolazmatik membrana va hujayra 
tashqi qobig‘i 

---

БОТАНИКА ВА ЎСИМЛИКЛАР ФИЗОЛОГИЯСИ
 
9
sifatida ish yuritadi. Shuning uchun ham agronom va botanik o‘rtasida keskin chegara 
bo‘lishi mumkin emas. 
Botaniklar yer yuzidagi hamma o‘simliklarni (500 000), agronom esa shundan faqat 
1500 tur o‘simlikni va shu xududida o‘sadigan o‘simlik navlarini o‘rganadi. Bu umumiy 
quruqlikda o‘sadigan o‘simliklarning 10%ini tashkil qiladi, xolos. 
Agronom oldida turgan asosiy vazifa jamiyatning o‘simlik mahsulotlariga va oziq-
ovqatga bo‘lgan talabini qondirishdan iborat. 
Nazorat savollari 
 
1.
Botanika fani nimani o‘rgatadi? 
2.
O‘simliklarni o‘rganishda qanday usullardan foydalaniladi? 
3.
O‘simliklar qanday usullarda oziqlanadi? 
4.
Botanika fanining qanday bo‘limlarini bilasiz ? 
5.
Botanika fanining rivojlanishi hamda hujayra nazariyasining yaratilish tarixi haqida 
ma’lumotlar bering? 
6.
Prokariot va eukariot hujayralar haqida qanday ma’lumotlarni bilasiz? 
7.
Botanika fanining qishloq xo‘jaligida qanday ahamiyati bor? 
HUJAYRA TUZILISHI.
 
Reja: 
1.Hujayra haqida tushuncha; 
2.O‘simlik hujayrasining arxitektonikasi;
3.O‘simlik hujayrasiga xos xususiyatlar; 
4.
Hujayra organoidlarining tuzilishi va funksiyasi. 
Dengizlarning qoyali qirg‘oqlari hududida «suv parisining qadahi» (Acetabularia)
deb
nomlanuvchi 
o‘simlik 
o‘sadi. 
Bu 
o‘simlik
turining tanasi 3 ta qismdan tashkil topgan: ya’ni, qoya toshlari ѐki korallarga 
ѐpishishni ta’minlovchi nozik asos qismi, uzun tik holatdagi poya qismi va qalpoqcha 
qismi mavjud hisoblanadi. Acetabularia o‘simligining har xil turlarida tashqi morfologik 
shakli o‘zaro farqlanadi. Masalan, A. mediterranea turida qadahsimon qismi silliq tarzda 
shakllangan, A. crenulata turida esa – bu tana qismining atrofi qavatlar bilan o‘ralgan 
holatda bo‘lishi qayd qilinadi. Acetabularia o‘simlik turi yashil tusga ega suv o‘ti bo‘lib, 
faol tarzda fotosintez jaraѐnini amalga oshiradi. O‘simlikning yashil rangi uning 
hujayralari tarkibidagi yashil pigment 
– 
xlorofill 
mavjudligiga
bog‘liq 
hisoblanadi. Xlorofill 
fotosintezlovchi 
organizmlarda 
quѐsh nuri kvantini yutuvchi
va 
o‘z navbatida bu
energiya 
manbaidan
organik 
moddalar 
sintezlash 
reaksiyasida foydalunuvchi pigment hisoblanadi. 
Nima uchun aynan, Acetabularia o‘simlik turini tavsiflaganimizning sababi 
shundaki, bu o‘simlik turining o‘lchamlari 2–10 sm (0,8–4 dyuym) uzunlikka ega bo‘lib, 
bitta gigant hujayralan tashkil topgan (2.1-rasm). Bu o‘simlik hujayrasi 1930 – yildan 
boshlab, sitologiyada hujayralarning tuzilishi va funksiyasini o‘rganish yo‘nalishida 

---