Bosim bilan haydash va issiqlik mashinalari

2.1- rasm. Markazdan qochma mashinaning ishchi g’ildiragi
(A – A o’qli qirqimi).
1,2 –fasonli disklar; 3 – parrak; 4 – chiqish bo’shigi; 5 – kirish bo’shligi.

Parraklararo kanallardagi markazdan qochma kuchlar ta’siri natijasida, g’ildirak markaziga uzatilgan oqim, g’ildirak chetiga yo’nalib oqim energiyasini o’zgartiradi. 0 – 0 o’qi atrofida aylanadigan g’ildirak bo’shliqlardagi siqilmagan suyuqlikning nisbiy harakati uchun energiya saqlanish ifodasi quyidagi ko’rinishga ega bo’ladi

p/ρ +gz+w²/2 – R²ω²/2 = const (2.1)
Ishchi g’ildirak o’qini vertikal, uning kanallardagi harakatini yaxlit deb qabul qilsak, u holda z=const va g’ildirak kirish va chiqish kesimlari uchun nisbiy harakat tenglamasi:
 p₁/ρ +gz+w₁²/2 – R₁²ω²/2= p₂/ρ +gz+w₂ ²/2 – R₂²ω²/2 (2.2)
Bu tenglama yordamida markazdan qochma g’ildirak orqali o’tadigan oqimning bosim o’zgarishini aniqlash mumkin:
p = p₂ – p₁ = ρ(w₁² - w₂ ²)/2 + ρ(R₁²ω² - R₂²ω²)/2 (2.3)
Demak markazdan qochma mashina g’ildiragi hosil qiladigan bosim quydagi ikki jarayon natijasidir:
1) nisbiy harakatning kinematik o’zgarishi ( ifodaning 1- qismi );
2) markazdan qochma kuchlarning ta’siri ( ifodaning 2- qismi ).
Mashina validan energiya suyuqlik yoki gaz oqimlariga parraklarning kuchli ta’siri orqali uzatiladi. Markazdan qochma mashinalarning asosiy elementlari quydagilardir: ishchi g’ildirak, kirishli bo’shliq, chiqishli bo’shliq, fasonli disklar va profillangan parraklardan iborat bo’ladi.