Bobomurodov aziz

1.2. SPRINTERLAR MUSHAKLARI ISHLASHINING ASOSIY TAVSIFLARI VA ULARNING ANATOMIK-FIZIOLOGIK XUSUSIYATLARI

Sprint musobaqalari masofa uzunligiga qarab tasniflanadi:

60 m.dan boshlanib (bu masofada faqat yopiq inshootlarda musobaqalar o’tkaziladi);
400 m.gacha masofada musobaqalar o’tadi.
Sprinterga jismoniy tayoyrgarlik bo’yicha qo’yiladigan talablar masofa uzunligiga muvofiqravishda o’zgarib turadi, lekin hamma masofalar uchun eng asosiy sifat bu-tezlikdir.
Sprintdagi tezlik – yuqori tezlikda yugurish uchun kerak bo’ladigan samarali yumshoq harakatlarni taminlovchi mushaklarning tez,kuchli qisqarishi natijasidadir.
Skelet mushaklarining qisqarishi sodir bo’ladigantezlik ko’p jihatdan mushak tolalari xossalariga, bog’liq. Tez mushak tolalari miqdorining proporstiyasi ular suniy sharoitlarda sekundiga 40 metirgacha qisqarish tezligiga ega moksimal harakat tezligi bilan yaqindan bog’liq.
Eng yaxshi sprinterlar uzoq masofaga yuguruvchilarga nisbatan Foiz hisobida yuqori miqdorda tez tomlarga egalar.
Uzoq masofaga yugiruvchilarning mushaklari ko’proq miqdorda sust tolalarga eng (qisqarish tezligi sun’iy sharoitlarda sekundiga faqat 10 martani tashkil etadi). “Sprinter bo’lib shakillanmaydilar, balki tug’iladilar”, degan ibora shundan kelib chiqqan (ya’ni aytib o’tilgan sifatlar ota-onalardan o’tadi). Biroq bu ibora faqat qisman to’g’ri. Mashg’ulot jarayonida egallangan malakalar mushak qisqarishlarining tezkor yugurish harakatlariga aylanishiga yordam beradi. Bu qobiliyatlarni mashq qildirish va rivojlantirish zarur. Mashg’ulotlar ham boshqa qobiliyatlarni, jumladan kuch, koordinastiya va maxsus chidamlilikni oshirishi mumkun, bu sprintda muvofaqiyatga erishishiga yordam beradi. Undan tashqari, mashg’ulot har xil tengdagi mushak tollalari faolyatiga tasir ko’rsatishi mumkunki, ularning mumkun bo’lgan qisqarish tezligi oshadi. Nihoyat mushaklardagi tolalar tili o’zgarmas degan taxmin tadqiqotlar bilan har doim ham tasdiqlanmaydi.
Mushaklar tarkibida ham nevralgin, ham metabolik tarkiblar mavjud, ular ham sprinterlik yugurishi muvaffaqiyatini belgtlab berishi mumkin.
Sprintdagi natijalar bilan bog’liq bo’lgan barcha parametrlarning to’liq darajali 28-rasmda ko’rsatilgan.