Biologiya 5 new indd

41-rasm. 
Gullagan o‘rik daraxti.
http://eduportal.uz

---

48
muhit o‘zgarishlariga turli moslanishlar paydo bo‘lgan. Urug‘larning 
meva bilan himoyalanganligi ularni keng tarqalishi uchun imkoni-
yat yaratadi. Shunga ko‘ra, hozirgi kunda yopiq urug‘li o‘simliklar 
keng tarqalgan. 
• yuksak o‘simlik 
• qirqquloq
• yo‘sin 
• ochiq urug‘li
• qirqbo‘g‘im 
• yopiq urug‘li
1. Sporali o‘simliklarga misol keltiring.
2. Qaysi yuksak sporali o‘simlikning ildizi bo‘lmaydi?
3. Qaysi o‘simlik ikki xil poyaga ega?
4. Qaysi o‘simlik sorus hosil qiladi?
5. Ochiq urug‘li o‘simliklardan qanday maqsadlarda foydalani-
ladi?
6. Yopiq urug‘li o‘simliklar yana qanday nomlanadi?
42-rasm. 
Terakning uchma mevali shoxi va bargi.
http://eduportal.uz

---

49
1. Daftaringizga quyida berilgan jadvalni chizing va to‘ldiring.
O‘simlik rasmi
O‘simlik nomi
O‘ziga xos belgilari
2. O‘rganganlaringiz asosida quyidagi jadvalni to‘ldiring.
Ochiq urug‘lilar bo‘limiga xos 
belgilar
Yopiq urug‘lilar bo‘limiga xos 
belgilar
3-amaliy mashg‘ulot. Olma o‘simligining hayot sikli bilan 
tanishish.
Kerakli jihozlar.
yopiq urug‘li o‘simliklarning hayot sikli ifoda-
langan rasm va o‘quv filmlari, tuvak, tuproq aralashmasi, urug‘, 
chizg‘ich.
Ishni bajarish tartibi.
1. 43-rasmdagi o‘simlikning hayot siklini diqqat bilan o‘rganing. 
Daftaringizga rasmni chizib oling.
2. Quyidagi matnni o‘qib, daftaringizga ko‘chirib yozing va 
tushi rib qoldirilgan so‘zlar o‘rnini to‘ldiring.
4–Biologiya, 5
http://eduportal.uz

---

50
Olma daraxti ko‘p yillik o‘simlik. Yashil barglari hujayrasida... bor. 
Quyosh nuri ta’sirida yashil bargda ... jarayoni sodir bo‘ladi. Erta ba-
horda daraxt gullaydi. Dastlabki mevasi yashil rangda, chunki hujay-
rasi tarkibida ...pigmenti bo‘ladi. Yoz va kuz oylarida mevasi pishadi. 
43-rasm. 
Olma daraxtining hayot sikli: 1– olma daraxti;
2– olma guli; 3– mevali daraxt; 4– olma mevasi; 5– urug‘ini ekish;
6– urug‘ning unib chiqishi; 7– yosh nihol; 8-olma ko‘chati.
1
8
7
6
5
4
3
2
http://eduportal.uz

---

51
Ayrim olma navlarida yashil rangi o‘zgarib, ... hisobiga sarg‘ish qizil 
rangga kiradi. Olma mevasi tarkibida ..... kabi moddalar bo‘ladi.
Har kuni bittadan olma iste’mol qilsangiz, tishlaringiz mustahkam 
bo‘ladi. Shifokorlar kechki ovqatdan keyin olma iste’mol qilishni tav-
siya qiladilar. Chunki olma hazm jarayoniga yordam beradi. Yaxshi 
xususiyatga ega bo‘lgan meva urug‘i maxsus ekiladi. Urug‘dan ... 
o‘sib chiqadi. Nihol o‘sib, rivojlanib, yirik daraxtga aylanadi.
3. O‘zingiz iste’mol qilgan meva urug‘laridan (olma, mandarin, 
qovoq) bir nechtasini olib, xona sharoitida tuvakka ekib, tajriba 
qilib ko‘ring.
4. Daftaringizga qanday va qancha urug‘ ekkanligingiz va ekish 
muddatini yozib qo‘ying.
5. Tuvakni issiqroq joyga qo‘yib, har kuni oz-ozdan suv quyib 
turing. Tuproq qurib qolmasligi yoki suvga bo‘kib qolmasligi 
kerak.
6. Urug‘ning unib chiqish muddati va ularning sonini yozib bo-
ring.
7. Yosh nihollar unib chiqqach, ularning uzunligini har kuni 
chizg‘ich yordamida o‘lchang.
8. Olingan ma’lumotlar asosida quyidagi jadvalni to‘ldiring.