Biologiya (2). cdr

1
. 
Gemokultura olish uchun qonni tekshirish. 
U erta tashxis qo'yish usullaridan 
hisoblanadi. Amaliyotda, kasallik notipik kechadigai hollarni ham inobatga olib, tana 
harorati biror sabab bilan bog'liq bo'lmagan holda 3 kundan ortiq yuqori bo'lib tursa, 
gemokulturaga qon olib tekshiriladi. Bu maqsadda katta yoshdagalarda bilak 
venasidan 5-10 ml qon olib, steril sharoitda (spirt lampasi alangasi ustida) safroli 
suyuqlikka yoki Rapoport muhitiga ekiladi. Kasallik mikroblari yaxshi o'sishi uchun 
qon miqdori bilan ozuqa muhit nisbati 1:10 bo'lishi zarur. Demak, 50 ml safroli 
sukaushkka solingan idishga 5 ml qon ekiladi. Gemokultura olish uchun qonni tana 
harorati yuqori bo'lgan davrda, kasallikning qaysi kuni ekanligidan qatyiy nazar, olish 
mumkin. Qonni gemokulturaga tekshirish uchun kech muddatlarda olinganida, uning 
miqdori 10-15 ml, hatto undan ortiq bo'lishi lozim. Ekilgan qonni termostatda 37°S 
haroratda saqlanadi. 4 kundan so'ng dastlabki, 7 kunda esa yakuniy natija olinadi. 
Qonda ichterlama mikrobi – salmonella tifi topilishi ijobiy natija hisoblanadi. Bunday 
natija, kasallik qanday klinik ko'rinishda kechishidan qat'iy nazar, ichterlama 
tashxisini to'la tasdiqlaydi. To'sh suyagidan punktat olib ekkanda ham tif mikroblarini 
topish mumkin. Bemor antibiotik bilan davolansa, qondagi kasallik mikroblarini 
topish extimoli kamayadi. Shu sababli qonni antibiotik tayin qilinishidan oldin olib 
tekshirish zarur. 
2. Najas va siydikni bakteriologik tekshirish uchun ekish. 
Kasallikning haftasidan 
boshlab (ba'zan dastlabki kunlaridan) kasallik mikrobi najas va peshob bilan ajralib 
chiqa boshlaydi. Odatda siydik sterillangan idishga 50 ml miqdorida olinib, 
laboratoriyada uning cho'kmasi Ploskirev, Myuller yoki Kaufman muhitlariga ekiladi. 
Najasni esa 2-3 gr. mikdorida bo'limning o'zida laboratoriya tayyorlab bergan 10 ml li 
(penitsillin idishda) yuqorida nomi ko'rsatilgan muhitlardan biriga ekiladi. Tekshirish 
natijasida siydikda ichterlama mikrobi topilsa, ijobiy 
urinokultura, 
najasda topilsa —
koprokultura 
deyiladi. Urino- va koprokultura ko'proq kasallikning tuzalish davrida 
ijobiy natija beradi.Bemorda kasallik alomatlari tugaganidan keyin ham koprokultura 
(ba'zan urinokultura ham) olinishi bakteriya tashuvchilik holati shakllanganidan 
darak beradi. Respublikamiz sharoitida ich terlamadan tuzalgan bemorlarning 3-5 
foizida bakteriya tashuvchilik yuzaga kelishi aniqlangan. 
3. Safroni bakteriologik tekshirish. 
U faqat bemor tuzalganidan so'ng, bakteriya 
tashuvchilik holati bor-yo'qligini qo'shimcha isbotlash maqsadida o'tkaziladi. 

---

42 
Tekshirish uchun duodenal zond vositasida 12 bormoq ichakdan safroning A, V va S 
qismlari sterillangan idishga olinib, laboratoriyada tekshiriladi. Safroda mikrob 
topilishi 
bilikultura 
deb ataladi va bakteriya tashuvchilik mavjudligidan darak beradi. 
4. Vidal reaksiyasi. 
U serologik reaksiya hisoblanadi, ya'ni qonda paydo bo'lgan 
antitelolarni aniqlashga asoslangan. Antitelolar, odatda, kasallikning 6-7 kunidan 
paydo bo'ladi. Shunga ko'ra Vidal reaksiyasi uchun qonni ana shu muddatlardan 
so'ng olinadi va har hafta takrorlab teriladi. Reaksiya ko'yishga O-, N-, Vi-
antigenlaridan foydalaniladi. 1:200 nisbatda yoki undan ko'proq suyultirilgan, qon 
zardobi bilan hosil bo'lgan agglutinatsiya reaksiyasi ijobiy hisoblanadi. Kasallik 
davomida keyingi haftalarda olib tekshirilgan qon zardobida reaksiya titri ortib 
boradi. U 1:800,1:1600, hatto 1:3200 natija berishi mumkin. Vidal reaksiyasi uchun 
bilakdan 2-3 ml qon olinishi yetarlidir. Laboratoriyada uning zardobi ajratib olinib, 
reaksiya qo'yiladi.