Bino va inshootlar qurilishi

3-ilova 
4. Kompleks jarayon tarkibi. Beton ishlarini mexanizatsiyalash. 
 
Beton ishlarini mexanizatsiyalash 
Beton qorishmasi beton zavodlarida tayyorlanadi. Agarda ob‘ektga, bir oyda 3000 m
3
ortiq 
beton zarur bo‗lsa unda qurilish maydonini o‗zida beton zavodini qurish iqtisodiy maqsadga 
muvofiqdir. 
Beton qorishmasini tashish
.
Beton qorishmasini iste‘molchiga, ya‘ni beton ishlari zonasiga, 
avtobetontashigichlarda yoki avtobetonqorgichlarda etkazib beriladi. Avtobetontashigich – usti ochiq, 
kuzovining hajmi 3...5 m
3
lisamosval bo‗lib, odatda beton zavodidan qurilish maydonigacha bo‗lgan 
yo‗l 10 daqiqagacha bo‗lganda foydalaniladi. Avtobetonqorgichlar – ular MAZ, KamAZ (kichik 
hajmlar uchun) va «Reno», «Mersedes» (katta hajmlar uchun)avtomobillariga o‗rnatilgan 5...8 m
3
hajmli beton qorgichdan iborat. Bu avtobetonqorgichlar ikki rejimda ishlaydi: birinchisida xaydovchini 
komandasi bilan beton qorishmasi majburlab aralashtiriladi, ikkinchisida beton qorishmasi 
avtomobilni xarakati chog‗ida aralashtiriladi.
 
Beton qorishmasini joylashtirish.
Beton qorishmasi konstruksiyaga turli usullar bilan 
uzatiladi: lotok bo‗ylab, yuk ko‗taruvchi mexanizmlar va betononasoslar bilan. Birinchi ikki usul 
smenada 50 m
3
gacha beton joylashtirish kerak bo‗lganda qo‗llaniladi, uchinchisi esa xamma 
xajmlarda, lekin iqtisodiy jihatdan smenada kamida 45 m
3
beton qorishmasi joylashtirilganda 
maqsadga muvofiq. Beton qorishmasini lotok bilan uzatish, avtobetonqorgich betonlanayotgan 

---

konstruksiya sathidan yuqorida joylashish imkoni bor holda qo‗llaniladi, misol uchun poydevor 
plitasini betoni qo‗yilganda va avtomobilni kotlovan ichiga kirish imkoni bo‗lganda. Lotoklar uzunligi 
6 m gacha bo‗lgan namga chidamli fanerlardan yoki metall listlardan tayyorlanadi. Beton qorishmasi 
bad‘ya va bunkerlar bilan ish joyiga uzatilganda yuk ko‗taruvchi mexanizmlardan foydalaniladi. 
Badyalar 0.3...1 m
3
sig‗imga ega bo‗lib va betonni uzatish qulay bo‗lishi uchun ―ryumka‖ shaklida 
ishlangan, va uni to‗liq bo‗shatish uchun unga vibrator o‗rnatilgan.