bilet bakteriyalar va ko‘k-yashil suv o‘tlarning tuzilishi, ahamiyati va xilmaxilligi haqida ma’lumot bering. Postembrional rivojlanish xillarini va assidiya metamorfozini tushuntiring. Katta yoshdagi odam organizmi tomirlarida litr qon

2-savolga javob
: 
Yadro — zamburug‘, o‘simlik va hayvonlar hujayrasining muhim tarkibiy qismi hisoblanadi. Hujayra
yadrosida DNK ya’ni, genlar bo‘lib, ular ikki asosiy vazifani bajaradi: 1. Genetik axborotni saqlaydi
va ko‘paytiradi. 2. Hujayrada sodir bo‘ladigan moddalar almashinuvi jarayonini idora qiladi. Hujayra
yadrosiz uzoq yashay olmaydi va yadro ham hujayrasiz mustaqil yashash qobiliyatiga ega emas. Shuning 
uchun sitoplazma bilan yadro o‘zaro bog‘liq bo‘lgan tizimni tashkil qiladi. odatda hujayralar bitta yadroga ega 
bo‘ladi. Ba’zan 2—3 yadroga ega bo‘lgan hujayralar ham uchrab turadi. Ko‘p yadroli hujayralar (ayrim
hollarda o‘nlab yadrolar) borligi ham ma’lum. Yadroning shakli ko‘pincha hujayra shakliga o‘xshab 
ketadi. Ayrim hollarda noto‘g‘ri shaklga ega bo‘lgan yadrolar ham uchraydi. Xromatin(yunoncha “xroma” — 
rang) yadroning shaklan yadrochadan farq qiluvchi, ba’zi bir bo‘yoqlar yordamida bo‘yaladigan donador va 
to‘rsimon tuzilishidir. Xromatin DNK va oqsildan iborat bo‘lib, xromosomaning spirallashmagan va 
zichlashmagan qismlari hisoblanadi. Xromosomaning spirallashgan qismlari genetik nuqtayi nazardan faolsiz. 
Xromosomalarning spirallari yoyilgan qismidagi genlar faol holatda bo‘ladi. Ularni yorug‘lik mikroskopi 
yordamida ko‘rib bo‘lmaydi. Somatik hujayraning xromosomalar to‘plamining miqdoriy (soni va 
o‘lchami) va sifatiy (shakli) belgilari yig‘indisi kariotipdeb ataladi. Tirik organizmlarning ko‘pchilik 
turlarida kariotipdagi xromosomalar soni juft bo‘ladi. Bu har bir somatik hujayrada shakli va o‘lchami
bir xil bo‘lgan ikkita xromosoma mavjudligi bilan tushuntiriladi. Bulardan bittasi erkak va ikkinchisi 
urg‘ochi organizmning xromosomalaridir. 
3-savolga javob
: 
23-BILET 
1. Hujayra tarkibiga kiruvchi suv va anorganik moddalar. Suvning biologik ahamiyati uning qanday 
xossalari bilan bog‘liqligini tushuntiring. 
2. Madaniy o‘simliklarning kelib chiqishi va xilma-xillik markazlari haqida ma’lumot bering.
O‘zbekiston madaniy o‘simliklar kelib chiqish markazlarining qaysi biriga kiradi? Javobingizni izohlang. 
3. Amilazaning kraxmalga ta’sirini o‘rganing. Olma, non, guruch, shaker va kartoshka bo‘laklariga yod
eritmasidan tomizib, mahsulotlar tarkibida kraxmal mavjud yoki mavjud emasligini aniqlang. Javobingizni 
izohlang. 

---