bilet bakteriyalar va ko‘k-yashil suv o‘tlarning tuzilishi, ahamiyati va xilmaxilligi haqida ma’lumot bering. Postembrional rivojlanish xillarini va assidiya metamorfozini tushuntiring. Katta yoshdagi odam organizmi tomirlarida litr qon

3-savolga javob
: 
Mitoz bosqichlarida xromasoma va DNK naboridan foydalanib masalani ishlaymiz 
2n = xromasomaning diploid to`plami; 2c=DNK xromatidalarining diploid soni 
Profaza 2n4c 116; 232 qisqichbaqada 2n = 116 ta 
Metafaza 2n4c 116: 232 
Anafaza 4n4c 232:232 
Telofaza 1n1c 116:116 
21-BILET 
1. Oqsillar tuzilishiga ko‘ra xillari va ularning elementar tarkibi haqida ma’lumot bering. 
2. Quyidagi jadvalda energiya almashinuvi bosqichlariga xos bo‘lgan muqobil javoblarni juftlang. 
3. Odamda gemofiliyani keltirib chiqaruvchi h geni X-xromosomada joylashgan. Otasi gemofiliya bilan
kasallangan qiz sog‘lom yigitga turmushga chiqqan. Ular 8 ta farzand ko‘rishgan: a)farzandlarning
nechtasi sog‘lom? b)qizlarning nechtasi sog‘lom? d)gemofiliya bilan kasallangan o‘g‘il bolalar nechta? 

---

3-savolga javob
: 
Genetic belgilash 
Gemofiliya - h 
Gemofiliya bo`yicha sog` - H 
Erkak – XY 
Ayol - XX 
Yechish: 
Qizning otasi gemofiliya bilan kasal, onasi sog` unda o`zi 
gemofiliya bo`yicha tashuvchi - X
H
X
h
. 
Yigit sog`lom - X
H
Y 
P:♂ X
H
Y x ♀ X
H
X
h 
G: :♂ X
H
Y → X
H
;
Y ♀ X
H
X
h
→ X
H 
;X
h
X
H
Y 
X
H
X
H
X
H
sog`lom qiz X
H
Y sog` o`g`il 
X
h
X
H
X
h
tashuvchi qiz X
h
Y kasal o`g`il 
Tashuvchi ham sog` bo`ladi, uning oilasida kasal bolalar 
tug`ilishi mumin. Pennetda 4 ta farzanddan 3 tasi sog`lom, 1 
kasal; 
8 tadan 6 tasi sog`, 2 tasi kasal 
Qizlarning barchasi sog`lom, o`g`il bolalarning 2 tasi kasal 
1-savolga javob
: 
Hujayradagi organik moddalar ichida oqsillar miqdor va ahamiyati jihatidan birinchi o‘rinni egallaydi. 
oqsillar yuqori molekulali kolloid birikma bo‘lib, aminokislotalardan tashkil topgan. Ular gid roliz qilinsa, 
aminokislotalarga parchalanadi. oqsillarning elementar tarkibi uglerod 50–54 %, vodorod 6,5–7,3 %, kislorod
21–23 %, azot 16 % hamda oltingugurt 0,5 % dan iborat. Ularning tarkibida ba’zan fosfor ham uchraydi. 
oqsillar hujayradagi boshqa organik birikmalardan o‘zlarining yuqori molekular massaga ega bo‘lishlari va 
tarkibida azot atomlari tutishi bilan farq qiladi. oqsil molekulasi tarkibiga bir-biridan farq qiladigan 20 xil 
aminokislota kiradi. Aminokislotalar peptid bog‘ orqali o‘zaro birikadi va polipeptid zanjirlarni hosil qiladi. 
Tirik organizmlar tarkibida uchraydigan oqsillar juda ko‘p va xilma xil bo‘lib, har bir oqsil o‘ziga xos 
aminokislotalar ketma-ketligidan iborat. oqsil molekulalari ipsimon yoki yumaloq shakllarga ega bo‘ladi. 
Aminokislotalar — quyi molekulali organik birikmalar bo‘lib, organik karbon kislotalarning hosilalaridir. 
Aminokislota organik kislota molekulasida bir yoki bir nechta vodorod atomining aminoguruh NH
2
bilan 
almashinishidan hosil bo‘ladi. ko‘pincha NH
2
guruh karboksil guruhiga (COOH) qo‘shni uglerod atomining 
vodorodi o‘rniga kiradi. 
Aminokislotalar o‘rtasida peptid bog‘ vujudga keladi. hosil bo‘lgan aminokislotalar birikmasi peptid deb 
ataladi. Ikkita aminokislotadan hosil bo‘lgan peptid dipeptid, uchta aminokislotadan hosil bo‘lgani tripeptid, 
ko‘p aminokislotalardan hosil bo‘lgani polipeptiddeb ataladi. Polipeptid tarkibida aminokislotalar 50 tadan 
kam bo‘lsa, polipeptid deb ataladi. Agar polipeptid tarkibida aminokislotalar soni 50 dan ortiq bo‘lsa shartli 
ravishda oqsillardeb ataladi.