"bank ishi" kafedrasi

 
2.Bank aktivlari tarkibi va ularni balansda joylashishi. 
Banklar o‘z faoliyatlarini amalga oshirishlari uchun kerakli qimmatliklar: binolar, 
asbob-uskunalar, hozirgi zamonda tezkor hisob-kitobni amalga oshirish uchun zarur 
bo‘lgan kompyuterlar, naqd pul mablag‘lari va kreditga berilgan mablag‘lari bo‘ladi. 
Banklarning mavjud bunday mablag‘lari banklar buxgalteriya balansida iqtisodiy 
mazmuniga ko‘ra (asosiy vositalar, nomoddiy aktivlar. naqd pullar va x.k) qiymatlari 
guruhlashtirilib bank balansining aktiv tomonida ko‘rsatiladi. SHuning uchun ham xalqaro 
miqyosda bank mablag‘larini – aktivlari deb aytishadi. Bank mablag‘lari hozirgi kunda 
bizda ham aktivlar deyilmoqda. 

---

187 
Bank aktivlari deyilganda-bank faoliyatida amalga oshirilgan va oshiriladigan amaliyotlari 
jarayoni-da mablag‘ni xarid qilish, foydalanish uchun uchinchi shaxsga berish natijasida 
iqtisodiy manfaat keltiruvchi moddiy va nomoddiy mablag‘lar tushuniladi. 
Iqtisodiy manfaat odatda aktivlarda pul oqimi shaklida namoyon bo‘ladi.Naqd puldan 
tashqari har qanday resurs aktivga aylanishi uchun alohida yoki biror bir boshqa resurs 
bilan birgalakda bevosita yoki bilvosita pul oqimini ta’minlashi zarur. 
Bank aktivlari, bankning aktiv amaliyoti natijasida shakllanadi, ya’ni bank balansini 
likvid holda ushlab turib, o‘z va jalb qilingan mablag‘larni foyda olish maqsadida 
joylashtirish faoliyatini ta’minlaydi.Bank aynan aktiv amaliyotlari natijasida daromadining 
asosiy qismini oladi. 
Bank aktivlari – bu bankka tegishli hamda moddiy qiymatga ega bo‘lgan 
qiymatliklar: naqd pul mablag‘lari, qarzga berilgan mablag‘lar, binolar va asbob-
uskunalardan tashkil topadi. Bulardan tashqari, bankda nomoddiy aktivlar ham mavjud 
bo‘lib, bular o‘zlarining moddiy shakliga ega bo‘lmaydilar, ammo bankning asosiy 
faoliyatida faol ishtirok etadi. 
Bank aktivlari juda turli-tuman bo‘lishi mumkin, lekin hamma tijorat banklari o‘ziga 
xos xususiyatlaridan kelib chiqib, bir xil turdagi aktivlarga ega. Ularning bir qismi maxsus 
jihozlangan banklar naqd pullarni saqlash uchun seyflar yoki temir shkaflar, 
komp’yuterlar, avtomashinalar tashkil etadi. Bunday aktivlar banklarda ko‘p yil ishlatiladi 
va asosiy vositalar deb yuritiladi. 
Bank aktivi deganda passivlar joylashtirilishi tushuniladi.Uning tarkibiy tuzilmasi deganda 
esa har bir aktiv turining jami aktivlarga bo‘lgan nisbati tushuniladi. Tijorat banklarining 
aktivi va uning tarkibi quyidagilar bilan tavsiflanadi. (jadval).