"bank ishi" kafedrasi

2. Tijorat banklari depozit bazasining tarkibi va dinamikasi 
Banklar tomonidan jalb etilayotgan mablag‘lar o‘z tarkibiga ko‘ra turlicha bo‘ladi. 
Mijozlar bilan ishlash jarayonida jalb etilgan mablag‘lar va boshqa kredit muassasalaridan 
qarzga olingan mablag‘lar asosiy turdagi jalb etilayotgan mablag‘lardir. 
Depozit amallari banklarning asosiy vazifalaridan biri xisoblanib, depozit 
amaliyotisiz tijorat banklari o‘zlarining boshqa asosiy vazifalarini bajarishlari mumkin 
emas. Banklarning bosh maqsadi bo‘lgan foyda olishga erishish istiqbollarini belgilovchi, 
ya’ni daromad keltiruvchi aktiv amallarni bajarish bilan bog‘liq faoliyatlarida jalb qilingan 
va jamg‘arilgan mablag‘lar yoki depozitlar muxim o‘rin tutadi. 
Agar, aholi bo‘sh pul mablag‘larini banklarda bexavotir saqlash kafolatlari 
mavjudligi xamda topshirilgan omonatlar bo‘yicha foizli daromad olishdan manfaatdor 
bo‘lsa, banklar esa ushbu jalb qilingan mablag‘lar xisobiga mijozlarga kreditlar berib yoki 
lizing, faktoring, trast, overdraft va overnayt kabi jahon amaliyotida keng qo‘llaniladigan 
xizmatlarni ko‘rsatish orqali foizli daromadlar olishadi. SHu yo‘l bilan bo‘sh pul 
mablag‘larini bank orqali yig‘ish va iqtisodiyotning real sektoriga yo‘naltirish, natijada pul 
aylanish tezligini o‘stirishi evaziga milliy valyuta qadrsizlanishining jilovlanishiga erishish 
mumkin. Aynan, mana shu omil ham depozitlarning rivojlanishida asosiy o‘rin tutadi. 
Quyidagi rasmda mamlakatimiz tijorat banklarida depozitlarning turkumlanishi 
keltirib o‘tilgan bo‘lib, unda banklar tomonidan jamg‘armalrning yuridik va jismoniy 
shaxslardan qabul qilinishi hamda jamg‘armalar muddati bo‘yicha talab qilib olingunga 
qadar, muddatli va oldindan kelishilgan shart asosida olinishi ko‘rsatib berilgan. 
Jamg‘arma turlari bo‘yicha 
YUridik shaxs
Jismoniy shaxs 
Muddati bo‘yicha 
Talab qilib olingunga 
qadar 
Muddatli 
(aniq muddatli) 
SHartli 
(oldindan kelishilgan shart 

---

150 
(aniq muddati yo‘q) 
asosida olish) 
Kontokorrent raqam (joriy) 
bankdagi raqamda xamma 
operatsiyalar 
xisobga 
olinadi. 
Overdraft 
Korrespandent 
raqam