Bajardi : “Xitoy filologiyasi” ta’lim yo‘nalishi bitiruvchi kurs talabasi Ibragimjonova Naima Ilmiy rahbar

9. разг. документ, свидетельство; taloq xat уст. свидетельство о разводе; xat qilib bermoq оформить (что-л.) на чьё-либо имя (напр. свой дом на имя наследника);
10. обл. грядка;
Aynan shu leksema xitoy tiliga quyidagicha tarjima qilinadi:

• 
  信 xìn - письмо
  
• 
  封信 fēngxìn – письмо
  
• 
  函 hán – конверт, письмо
  
• 
  翰 hàn – (книжн.) писчая кисть, письмо, документ
  
• 
  笺 jiān – аннотация, комметарий; письмо, бумага для письма
  
• 
  信件 xìnjiàn – письмо, корреспонденция
  
• 
  密件 mìjiàn – конфиденциальное письмо или документ
  
• 
  札 zhá – деревянная дощечка для письма; письмо, записка
  
• 
  柬 jiǎn – карточка записка письмо
  
• 
  单 dān – перечень, форма, ордер, лист, бумага, записка
  
• 
  字迹 dān – почерк¹¹
  

Xatlar mazmun va xat yuboruvchi hamda oluvchi o‘rtasidagi munosabatga ko‘ra bir qancha turlarga ajratiladi. Xitoy tilida ham xatlarning bir qancha turlari mavjud bo‘lib, ular quyidagilar:

• 
  请求函 qǐngqiúhán – so‘rovnoma
  

• 
  通知函 tōngzhīhán – bildirish xati, ma’lum qilish xati
  
• 
  邀请函 yāoqǐnghán – taklifnoma
  
• 
  感谢函 gǎnxièhán – tashakkurnoma
  
• 
  保证函 bǎozhènghán – kafolat xati
  
• 
  询价函xúnjiàhán – so‘rov xati
  
• 
  报价函 bàojiàhán – talab va takliflar xati
  
• 
  索赔函 suǒpéihán – shikoyat xati
  
• 
  申请函 shenqǐnghán – arznoma (ariza xati)
  
• 
  祝贺信 zhùhèxin – tabriknoma
  
• 
  道歉信 dàoqiànxin – uzr xati
  
• 
  介绍信 jièshàoxin – tanishtiruv xati
  

2. 
   Xatlarning struktur xususiyatlari
   

Xitoy tilida xatlar tuzilishiga ko‘ra sodda va murakkab bo‘lishi mumkin. Yaqinlar va do‘stlar orasidagi yozishmalar odatda sodda tuzilishga ega bo‘ladi. ¹²
Mazkur bitiruv malakaviy ishning tadqiqot ob’yekti bo‘lib savdo sohasida qo‘llanadigan rasmiy-ish yurituv xatlari sanaladi. Shu boisdan quyida xitoy tilida savdo sohasida qo‘llanuvchi rasmiy-ish yurituv xatlari xatlarining struktur tahlilini amalga oshiramiz.
Bunday xatlar 1) 开头 kāitóu – boshlanish qism; 2) 启词 qǐcí（致词）zhìcí – salomlashish, ochilish so‘zlari, 3) 正文 zhèngwén – asosiy qism, 4) 酬应 chóuyìng – o‘zaro munosabatni ifodalash, muloyimlik bilan xulosalash, 5) 祝颂词 zhùróngcí – tilaklar qismi, 6) 签署 qiānshǔ – imzo va 7) 日期 rìqí – sana kabi yetti qismni o‘z ichiga oladi.¹³
Quyida har bir qismni alohida ko‘rib chiqamiz.

1. 
   开头¹⁴ kāitóu - boshlanish qism
   

Odatda, bu qismda 称呼 chēnghu (murojaat) joy oladi, ya’ni, siz yozayotgan odamning ismi va murojaati, shuningdek xitoyliklar odatiga ko‘ra lavozimi, ilmiy darajasi va boshqalar eslatib o‘tiladi. Murojaatingizda xat oluvchisi bilan qanday munosabatda ekanligingiz ko‘rsatiladi.
Masalan: 亲爱的 qīn'ài de (Qadrli…)，敬爱的 jìng'ài de (Hurmatli…)，尊敬的 zūnjìng de (Hurmatli…)

2. 
   启词 qǐcí（致词）zhìcí – salomlashish, ochilish so‘zlari.
   

Bu yearda siz 你好 nǐ hǎo – salom; bayram yoki tadbirda tilaklar va tabriklar: 开张大吉 kāizhāng dàjí – ochilish munosabati bilan (odatda do‘kon); oldingi xat yoki savollarga javoblar uchun tashakkur: 上周曾一传真 shàng zhōu céng yī chuánzhēn，今仍真函，为。。。事 jīn réng zhēn hán, wèi... shì – o‘tgan hafta … ishi to‘g‘risida faks yuborgansiz, biz bugun qog‘ozni oldik; 贵公司 * 月 * 日赐函已悉 guì gōngsī* yuè* rì cì hán yǐ xī – biz sizning kompaniyangiz … kuni yuborgan xat bilan tanishib chiqdik.

3.