M a g m a n in g te z q o ti s h i n a t ija s i d a m o d d a la r t o ‘d a
kristallanishga ulgurm aydi va shishasim on struktura hosil qiladi.
Shishasim on strukturaga ega boMgan effuziv jinslar chig'anoq-
sim on sinishga egadir. V ulqon oynasi obsidian strukturasini esa
shishasim on deb yuritiladi.
Ba’zan m agm atik jin slar pegm atit strukturali boMadilar. U lar
ikkita aralashm aning kristallanishidan hosil b o ‘ladilar.
M asalan,
kvars bilan dala shpati (ortoklaz) birga o ‘sganda ana shunday
struktura paydo boMadi.
M agm a jin sla rn i b irin ch i m arta m ik roskopik usul bilan
ko‘zdan kechirganim izda aniq kristallangan
don ad o r strukturani
intruziv jin sla r, effuziv jin sla r, afan it
yoki po rfir stru k tu rali
jinslarni effuziv jin slar deb aytsak, katta xato qilm agan boMamiz.
M agma jinslar teksturasi zich yoki g ‘ovakli boMadi. Zich jinslar
bir-biriga yopishgan minerallardan tuzilgan boMadi. G ‘ovak jinslarda
. chuqurchalar, bo'shliqlar yoki oddiy ko‘z bilan ko‘rish
m um kin
boMmagan m ayda g‘ovaklar, teshikchalar boMadi. Bunday tekstura
effuziv jinslardan pem za va shunga o ‘xshash jinslar uchun xosdir.
Magmatik jinslarining rangi va solishtirma ogMrligi
Har bir m agm atik jinsning tekstura
va strukturasidan tashqari
uning rangini va taxm inan nisbiy solishtirm a ogMrligini aniqlash
katta aham iyatga egadir. Jinslarning rangi uning m ineral tarkibiga
k o ‘ra oq rangdan to qoragacha boMadi. Y a’ni
jin sn in g rangi
ko‘pchilikni tashkil qiluvchi mineral va siyrak tarqalgan, ko‘pincha
ikkilamchi tartibda hosil boMgan minerallar aralashmasiga bogMiqdir.
M agniy-tem irli m inerallarga boy boMgan oMa asos jinslar,
hosil boMish sharoitidan q a t’i n azar to ‘q-yashil
va qora rangda,
alumasilikatlarga (dala shpatlariga) boyroq boMgan nordon va o ‘rta
jin slar esa och -k ulrang , yashil, qizgMmtir rangda boMadi.
N o rd on (granit) jinslarning solishtirm a ogMrligi 2,5 dan 2,7
gacha; o ‘rta jin s (diorit) larniki 2,7 dan 2,8 gacha, asos jinslarniki
2,9 dan 3,1 gacha va oMa asos (peridotit) jinslarning
solishtirm a
ogMrligi 3,1 dan 3,25 gacha boMadi.
132
V ulqon-shishalarda m ineral kristallari b o ‘lm aganligi u ch u n
ularni aniqlash qiyinroq, lekin solishtirm a og‘irligiga qarab ajratish
m um kin. N o rd o n vu lq on -sh ish asi (obsidian)
ning so lish tirm a
o g ‘irligi 2,35 dan 2,45 g ach a, o ‘rta shishaniki 2,5 dan 2,6 gacha
va asos shisha (bazalt shishasi) niki 2,7 dan 2,8 gacha.
Do'stlaringiz bilan baham: