B. T. Toshmuhamedov


Magmatik jinslarining strukturasi va teksturasi



Download 6,59 Mb.
Pdf ko'rish
bet70/180
Sana18.04.2022
Hajmi6,59 Mb.
#560016
1   ...   66   67   68   69   70   71   72   73   ...   180
Bog'liq
Umumiy geologiya. Toshmuxamedov B

Magmatik jinslarining strukturasi va teksturasi. 
M agm atik 
jin s la r n in g s tru k tu ra s i va te k s tu ra s i u la rn in g e n g m u h im
b elgilaridan h iso blan adi. S h u n in g u ch u n ham u larn i batafsil 
t a ’riflash m u him aham iyatga ega.
129


M agm a jinslarning tuzilishiga struktura deb aytiladi. Bu esa 
quyidagi belgilarga asoslanadi:
a) kristallanish darajasi;
b) m ineral donalarning katta-kichikligi;
d) m inerallar donasining shakli;
e) m inerallarning bir-biriga boMgan m unosabati;
0 kristallarning yetilganlik (idiom orfizm ) darajasi.
Kristallanish darajasiga qarab struktura uch xil boMadi: toMa
kristallangan (jins faqat kristall donalaridan tashkil topgan); chala 
kristallangan (kristallangan d onalar bilan oyna birga uchraydi) va 
oynasim on (jins faqat oynadan iborat). Kristallar m utlaq katta- 
kichikligiga qarab quyidagi turlarga boMinadi:
1. Yirik kristalli — 30 m m dan kata.
2. Juda yirik donali — 30—10 mm.
3. Yirik donali — 3—10 m m .
4. 0 ‘rtacha donali — 3—1 mm.
5. M ayda donali — 1 m m dan kam.
6. Zich yoki afanit — ayrim donalarni lupa bilan ham ko‘rib 
boMmaydi.
Bu strukturalar o datda effuziv jinslarga xosdir.
ToMiq k ris ta lla n g a n s tru k tu ra ab issal yoki g ip o a b issa l 
sharoitlarda hosil boMadi.
Ikkinchi holda (chala kristallangan) jins kristallanm ay qolgan 
m assa boMib, u n in g o ra s id a ay rim m in e ra lla rn in g m ayda 
m ikrolitlari yaxshi ko‘rinib tu rad i.U lar effuziv yoki gipoabissal 
sharoitda hosil boMadi. O ynasim oni effuziv sharoitga xosdir.
Strukturaning xillarini aniqlab topish jinsning hosil boMishini 
bilishda ju d a katta aham iyatga ega. Y a’ni kristallar donasining 
m utlaq kattaligi jins kristallangan sharoitga bevosita bogMiqdir.
M agm atik jinslarning strukturasi tasodifiy m ineralga qarab 
em as, balki kristallarning o 'rta c h a kattaligiga qarab aniqlanadi. 
M asalan, jinsda 2 mm li d o n alar 4-5 m m li donalarga nisbatan 
ko ‘proq boMsa, uni o ‘rtacha donali jins deb, aksincha, 4-5 mm li 
donalar ko‘proq boMsa yirik donali jins deb hisoblash kerak.
Kristallarning nisbiy katta-kichikligiga qarab strukturalar teng 
donali, turli donali va porfirli boMadilar. Jinsning tarkibidagi mineral
130


kristallari taxm inan bir xil kattalikda bo‘Isa teng donali, m abodo 
kristallar katta-kichik bo‘lsa har xil donali jins deb yuritiladi.
M inerallarning kristallari katta b o ‘lib, atrofidagi m assadan 
ajralib tursa, bunday jin slar porfirli jin slar deb yuritiladi.
U m u m a n , p o rfir stru k tu ra effuziv jin s u c h u n xosdir. Bu 
jin slard a afonitli yoki ju d a m ayda donali jin slar ichida yirik-yirik 
d o n a la ri a jra lib tu ra d i. B u n d a y s tru k tu ra p o rfirs im o n d eb
yuritiladi. S truktura va teksturani o ‘rganish m agm atik jin slarinin g
hosil b o ‘lish sharoitlarini aniqlash va ulam i sinflarga to ‘g ‘ri ajratish 
uch un yordam beradi.
Intruziv va effuziv jin slar orasida bir-biriga o ‘xshaydiganlari 
ham uchraydi. Bunday hollarda ularni qanday hosil b o ‘lganlarini 
aniqlash an ch a qiyinlashadi.
C hala kristallangan tekstura faqat effuziv jinslarga xos b o im a y , 
balki tom ir, dayka va lakkolit shaklida qotgan jin slar u ch u n ham
xosdir. Yer yuzidagi qalin qatlam lar orasida intruziv jin slar ham
u ch rab qolishi m um kin. S huni xulosa qilib aytish kerakki, to ‘la 
kristallangan aniq (abissal) yuzaga kelgan intruziv jinslarga xos 
b o ‘lib, gipoabissal intruziv jinslarda an ch a kam; effuziv jin slard a 
esa ju d a ham kam uchraydi. T o ‘la kristallanm agan, shish asim o n
strukturalar effuziv jin slar u c h u n xosdir. Effuziv jinslardagi porfir 
struktura k o 'p in ch a gipoabissal jinslarda ham uchraydi.

Download 6,59 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   66   67   68   69   70   71   72   73   ...   180




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish