B. M. Tojiboyev, D. A. Alijanov chorvachilikda ozuqa tayyorlash va

.
 
C-12 A bug‘lagich-aralashtirgich
13.2. Ozuqalarga biokimyoviy ishlov berish texnologiyalari va 
ularga qo‘yiladigan zootexnik talablar
Dag‘al ozuqalarni tayyorlash va ularning to‘yimliligini 
oshirish usullari. Respublikamizda don mustaqilligiga erishish 
maqsadida g‘alla ekin maydonlari 1,5 mln ga yetkazildi. Natijada 
g‘alla ekuvchi xo‘jaliklarda hayvonlar ratsionini dag‘al ozuqa 
tarkibining asosiy qismini somon tashkil qilmoqda. Somonda 
ham shunday massadagi don energiyasi kabi umumiy energiya 
mavjud. Somon to‘yimli, moddalari qiyin hazm bo‘ladi, lekin 
bu kam qiymatli ozuqani oziqlantirish uchun ishlov berilib 
tayyorlansa, uning ozuqa sifatidagi qiymati ancha oshishi 
mumkin.
Hazm bo‘lishini ko‘tarish va to‘yimliligini yaxshilash maqsa-
dida somon maydalanadi, bug‘lanadi, siloslanadi, kimyoviy 
moddalar bilan ishlov beriladi, donadorlangan va briketlangan 
ozuqalarga qo‘shiladi.
Maydalash. 
Somonni maydalash, uning boshqa ozuqalar 
bilan aralashishini, bug‘lash va kimyoviy ishlov berishni yengil-
lashtiradi. Somon qismlarining optimal uzunligi sochiluvchan 

---

104
ozuqalar tarkibida 3 dan 5 sm gacha, briketlangan ozuqalar 
tarkibida 2-3 sm va donadorlangan ozuqalar tarkibida 1-10 
mm bo‘ladi.
Bug‘lash. 
Bug‘lash somonning sifatini yaxshilaydi. Ozuqa 
tayyorlash sexlarida somonni bug‘lash uchun maxsus jihozlar 
mavjud.
Somonni siloslash. 
Somonni siloslash, ularni chorvani 
oziqlantirish uchun tayyorlash usullaridan biridir. To‘g‘ri 
siloslangan somonni hayvonlar ishtaha bilan va ko‘p miqdorda 
iste’mol qiladi.
Xandaqlarda somonni siloslashning bir necha usullari tavsiya 
qilingan. Poliz ekinlari mahsulotlari (qovoq, tarvuz va b.) va 
ildizmevali mahsulotlarni aralashtirib siloslash 1-3 (somon: 
poliz ekinlari) miqdorida amalga oshiriladi.