67
X BO‘LIM. DAG‘AL VA SUVLI-SHIRALI OZUQALARNI
MAYDALAGICHLAR
10.1. Dag‘al ozuqalarni maydalagichlar
Yashil ozuqalarni qirqib maydalash mashinalari tirkama va
o‘zi yurar holda bo‘ladi. Yashil ozuqalar natural holda oziqlan-
tirish, silos va senaj, o‘t uni tayyorlashda maydalanadi.
Bu mashinalarning konstruktiv-texnologik
chizmalari
bir-biriga mos keladi. Maydalash ishchi organi silindrik
shaklda yasalgan 2 tadan 8 ta yoki ayrim hollarda 12 tagacha
almashtiriladigan pichoq o‘rnatilgan barabandan iborat.
Pichoqlar sonini qirqish uzunligiga mos ravishda almashtirib
turiladi. Mashinaning tinimsiz
ishlashi uchun ikkita shart
bajarilishi lozim:
1. Uzluksiz va o‘z vaqtida qirqish apparati pichoqlarini
charxlab turish. 30 mm uzunlikkacha maydalashga erishish. 75
foiz holatda pichoq tig‘ining qalinligi q<0,25 mm bo‘lganda,
ya’ni o‘tkirlashdan so‘ng 500-600 t yashil massaga ishlov berib
qayta charxlash zarur.
2. Pichoq tig‘i va qayta qirqish barabani orasida 0,5-1,2 mm
tirqishni doimiy ravishda saqlab turish (10.1-rasm).
10.1-rasm. Maydalash-ta’mirlash apparati shakli
68
Barabanli qirqish apparatlarida qarshi qirqish plastinasi bara-
banning diametral chizig‘idan pastda joylashadi.
Somonsilosqirg‘ichlar.
Somonsilosqirg‘ichlar poyali ozuqa-
larni 5–100 mm uzunlikda qirqib berish uchun xizmat qiladi.
Qirqish apparatining konstruksiyasi bo‘yicha bu mashinalar
diskali yoki barabanli bo‘ladi. Diskali qirqish apparatlari, o‘z
navbatida, pichoq tig‘ining shakli bo‘yicha to‘g‘ri chiziqli yoki
egri chiziqli bo‘ladi. Barabanli somonsilosqirg‘ichlar pichog‘i
vintsimon shaklda bo‘ladi.
Somonsilosqirg‘ichlarga RSS-6B, KDU-2 va «Volgar-5A»
kiradi. Somonsilosqirg‘ich RSS-6B (10.2-rasm) dag‘al yoki
yashil ozuqalarni (o‘t, silos) maydalash uchun xizmat qiladi.
Ozuqalarni maydalagichga uzatish va chiqarib olish mexanik
tarzda amalga oshiriladi. RSS-6B o‘z
elektryuritgichi yoki
traktor harakat olish validan yuritish moslamasi bilan chiqa-
rilgan.
RSS-6B ishchi organi rotor disk shaklida bo‘lib, pichoqlar
tig‘i to‘g‘ri qilib yasalgan. Pichoqlar diskka nisbatan burchak
ostida o‘rnatilib, poyalarni qamrab olishga yordam berib,
sirpantirib qirqishga imkon tug‘diradi.
10.2-rasm
69
Ish jarayoni. Noozuqa aralashmalardan tozalangan mahsulot
gorizontal uzatish transportyori (2)ga tashlanadi. Mahsulot
uzatish transportyorida siljishi mobaynida, zichlash transportyori
(3) yordamida tekislanib zichlanadi. Keyin ta’minlagich-zichla-
gich valetslar (4) yanada tekislanib-zichlanib, qirquvchi juftlik
pichoq (7) va qarshi qirqish plastinasi (8) ga uzatiladi. Qirqilgan
mahsulot diskka o‘rnatilgan uchta kurakcha yordamida deflektor
orqali tashqariga chiqarib yuboriladi. Qirqish uzunligi diskka (2,
3) va 6 ta pichoq o‘rnatish hamda uzatish transportyori tezligini
o‘zgartirish bilan sozlanadi. Buning uchun almashtiriluvchi
yulduzchalar o‘zgartiriladi. Sifatli qirqilgan materialga erishish
uchun pichoq tig‘i bilan qarshi qirqish
plastinasi orasidagi
tirqish sozlanadi. Tirqish diskda o‘rnatilgan sozlash boltlari va
qistirmani o‘zgartirish bilan amalga oshiriladi. Silos o‘simliklari
uchun 0,5 mm, dag‘al ozuqalar uchun 1 mm tirqish o‘rnatiladi.
Transportyor tasmasining ostki qismi 70 mm dan ko‘p osilib
turmasligi lozim. Zichlash darajasi qobirg‘ali valetslar prujinasi
tarangligini o‘zgartirish bilan sozlanadi. Elektryuritgichni
siljitish bilan tasmali uzatmalar tarangligi sozlanadi.
O‘tkirlash moslamasi tasma bilan harakatga keltiriluvchi
dumaloq
qayroq tosh, yo‘naltiruvchi kareta va supportdan
iborat. Pichoqni o‘tkirlash uchun diskdan yechilib karetaga
qotiriladi. O‘tkirlash karetani siljitish bilan amalga oshiriladi.
Pichoqning dumaloq qayroq toshga nisbatan holati support
yordamida ta’minlanadi. O‘tkirlangan pichoqlar diskka, qayroq
tosh tasmasi esa yechilib ramaga o‘rnatiladi.
Somonsilosqirg‘ich somonni maydalashda – 2,5 t/s, yashil
massada-7 t/s ish unumiga ega.
Maydalagich
ish jarayoni davomida, ozuqaga begona
pred-metlarning tushmasligini ta’minlash zarur. Ish oldidan
mashinaning barcha birikmalari mustahkamligi tekshiriladi,
zarur holatlarda sozlanadi.
«Volgar-5» (10.3-rasm) rama, uzatuvchi (8) va zichlovchi
transportyor (3), birlamchi qirqish apparati (2), ikkilamchi
qirqish apparati (10), shnek (1), tortqi yulduzchalari (5, 6,
70
7), avtomat o‘chirg‘ich (11) va elektryuritgichdan tuzilgan.
Elektryuritgich (22) kVt quvvatga ega.
Texnologik ish jarayoni. Material
ozuqa qabul qiluvchi
moslama orqali yoki qo‘lda uzatib beruvchi transportyor (8) ga
bir tekisda yetkazib beriladi. Material transportyorda harakat
davomida zichlagich transportyor (3) yordamida yanada tekis-
lanib zichlanadi va birlamchi qirqish apparatiga uzatiladi.
10.3-rasm
Do'stlaringiz bilan baham: 
