B. Аbidov, О. G‘. Аzimov, U. А. Ziyamuhamedova neft-gaz sintezi аsоslаri

4.3. Izopren ishlab chiqarish
Hozirgi  vaqtda  sanoatda  izopren  olishning  quyidagi  usullari
ma’lum:
1) Izopentanni degidrirlash (bir va ikki bosqichli usullar);
2) Izobutilenni formaldegidga ta’sir ettirib, dimetildioksan hosil
qilish va so‘ngra mahsulotni parchalash;
3) Аtsetonni atsetilenga ta’sir ettirish;
4) Propilenni dimerizatsiya qilish.

---

43
4.3.1. Izopentanni degidrirlash
4.3.1.1. Izopentanni degidrirlashning ikki bosqichli usuli
Izopentanni degidrirlash 520–540ºC haroratda alumoxrom katali-
zatori ishtirokida quyidagi sxema bo‘yicha olib boriladi:
Ch
3
Ch
2
 = C – Ch
2
 – Ch
3
2–metilbuten–1
Ch
3
 – Ch=Ch
2
–Ch
3
     h
2 
 
          
Ch
3
 – Ch–Ch=Ch
2
      Ch
3
2 – metilbuten–3
Ch
3
–Ch=C–Ch
3
Ch
3
2 – metilbuten–2
Izopentanning  konversiyasi  33–40%,  izoamilenlarning  umumiy
salmog‘i  80–85%.  Хomashyo  sifatida  termik  va  katalitik  krekingi
benzin fraksiyalarida 17–20% miqdorda mavjud bo‘lgan izoamilen-
lar  ishlatilsa,  izopren  ishlab  chiqarish  jarayoni  anchagina  soddala-
shadi.
Rossiyada ishlab chiqilgan sxema bo‘yicha pentan–amilen fraksi-
yasidan izoamilenlarni 65% li sulfat kislota yordamida 0–10ºC haro-
ratda ajratib, so‘ngra uglevodorod asosli erituvchi vositasida ekstrak-
siya qilib olinadi.
Хomashyoda  mavjud  bo‘lgan  amilenlarga  nisbatan  izoamilenlar
salmog‘i 70% ni tashkil qiladi.
Izoamilenlarni degidrirlash butilenlarni degidrirlashda ishlatiladi-
gan K–16 yoki KNF katalizatorlari yordamida olib boriladi:
 
Suvli atseton furfurol vositasida ekstrfaol distillatsiya usuli bilan
izopren ajratib olinadi.
Ch
3

---

44