B. Аbidov, О. G‘. Аzimov, U. А. Ziyamuhamedova neft-gaz sintezi аsоslаri

4.3.1.2. Izopentanni bir bosqichda degidrirlash usuli
Izopentanni bir bosqichda degidrirlash alumoxrom katalizatorida  
660 
0
C  da  80  mm  sim.ust.  bosimida  olib  borilib,  izopren  salmog‘i
62% ni tashkil qiladi.
Reaksiyalar sxemasi:
Ch
3
- Ch(sn
3
) - Ch
2  
             
Ch
2 
= C(sn
3
) - Ch = Ch
2 
+ 2h
2
Izopren  olishning  ushbu  usuli  jarayonni  texnologik  bezash  va
texnik–iqtisodiy ko‘rsatkichlar nuqtayi nazaridan juda istiqbolli usul-
dir.
4.3.2. Izobutilen va formaldegiddan izopren olish
Ushbu usulni Rossiyada M.О. Farberov va M.S. Nemsovlar ish-
lab chiqishgan. Jarayon ikki bosqichdan iborat:
I  bosqich:  4,4–dimetil–1,3–dioksanni  izobutilenga  formaldegid
ta’sir ettirib olish:
h
3
C  
 
 
 
         h
3
C
 
          C=Ch
2
+2Ch
2
O  80 - 110°C                 C – Ch
2
 – Ch
2
 
h
3
C  
 
 
 
          h
3
C
 
 
 
 
 
 
 
 O – Ch
2
 – O
Katalizator  sifatida  sulfat  kislota  yoki  kationalmashuvchi  smola
KU–2 ishlatiladi.
KU–2 da 4,4–dimetil–1,3–dioksanni salmog‘i 85 %.
II bosqich: suv bug‘i ishtirokida dimetildioksan pirolizi:
h
3
C
            C – Ch
2
–Ch
2
 375 - 400°C Ch
2
=C–Ch=Ch
2
+Ch
2
O+h
2
O
h
3
C
                O–Ch
2
–O                                Ch
3
Jarayon  uchun  alumosilikat  yoyuvchidagi  fosfat  kislotasi,  alu-
miniy  oksididagi  25%  li  kremniy  yoki  kalsiy  fosfat.  Izoprenning
salmog‘i  formaldegid  bo‘yicha  75,5%,  izobutilen  bo‘yicha  esa
83,5%. Katalizator 1000 soat ishlaydi, shundan so‘ng uni havo bilan
regeneratsiya qilinadi.

---

45