Азим ҳожиев ўзбек тили сўз ясалиши


зотли, нодир отлар эди. (Ойбек) Бу мисоллардаги  -ли



Download 51,54 Kb.
Pdf ko'rish
bet71/109
Sana02.06.2023
Hajmi51,54 Kb.
#947764
1   ...   67   68   69   70   71   72   73   74   ...   109
Bog'liq
Azim Hojiyev. O\'zbek tili so\'z yasalishi tizimi

зотли, нодир отлар эди. (Ойбек)
Бу мисоллардаги 
-ли
аффикси ёрдамида ясалган сифатлар 
бирон-бир қўшимча (коннотатив) маънога эга эмас. Шунинг 
учун улар ўрнида худци шу гапларда 
-дор
аффиксли сифат- 
ларни қўллаб бўлмайди ёки қўллаш талаб этилмайди. Қуйи- 
даги мисолларда эса аксинча: 
Қизнинг жарангдор овози янграб,
майдонни тутди. (Ш. Саъдулла) Бизга азалдан маълумки,
чириндига бой тупроқ ҳосилдор бўлади. (Ж. Абдуллахонов)
119
www.ziyouz.com kutubxonasi


Қузибой у ерда ҳам бир кишини учратди: у дўстининг ўзидек
жуссадор хотини Норбиби эди. (Ш. Холмирзаев) Ёитигида
кучли, қоматдор, азамат кўринишли одам бўлгани равшан эди.
(М. Иброҳимов)
Бу мисоллардаги 
-дор
аффикси билан ясалган 
сифатларда кўтаринкилик, кучайтириш хусусияти бор. Улар 
-ли
аффикси билан ясалган сифатларга алмаштирилса, ана 
шу хусусият йўқолади.
-дор
аффикси айрим отларга қўшилиб, шахс ёки пред- 
метнинг сўз ясалиш асосидан англашилган нарсага меъёрдан 
ортиқ (юқори) даражада эгалигини билдирувчи сифат ясайди: 
белдор, гулдор, елкадор, маҳсулдор, пулдор, сепкилдор, ҳосилдор
каби. (Бундай сифатлар кўп эмас, 20 га яқин.). 
-ли
аффикси 
билан ясалган сифатлар ичида ҳам шундай маънолилари бор. 
Лекин қизиғи шундаки, 
-ли
аффикси билан ясалган бундай 
маъноли сифатлар ўрнида 
-дор
аффикси билан ясалувчи 
сифат қўлланмайди ва, аксинча, 
-дор
аффиксли сифат ўрнида 
-ли
аффиксли сифат қўлланмайди. Масалан, 
гавдали, ўмровли;
белдор, бўйдор
сўзларидаги 

Download 51,54 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   67   68   69   70   71   72   73   74   ...   109




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish